ZAPOMNIANE MIEJSCE PAMIĘCI – CMENTARZ Z I WOJNY ŚWIATOWEJ W ULASZOWICACH

Spacerując po Jaśle można trafić w miejsce magiczne, szczególnie kiedy przez drzewa parkowe przy Szpitalu Specjalistycznym przebijają promienia słoneczne. Zapraszamy wszystkich w miejsce, które nie „rzuca się w oczy” do małego parku, który wyrósł na mogiłach żołnierzy walczących w czasie działań I wojny światowej. Jest to jeden z kilku cmentarzy wojennych na terenie naszego miasta, jednak niewiele osób o nim wie. Rok temu „zagrał on rolę” w czasie gry miejskiej oraz jest umieszczony na karcie tej gry, którą można ściągnąć z portalu Urzędu Miasta Jasła.
Ten kawałek historii pragniemy przybliżyć mieszkańcom Jasła, których przepytałyśmy w czasie ankiety i sondy ulicznej. Po wyciągnięciu wniosków przygotowałyśmy informacje zamieszczoną poniżej oraz ulotki informacyjne oraz dla uczniów i nauczycieli powstanie scenariusz wycieczki z kartą zadań.
Cmentarz z I wojny światowej wpisany pod numerem 22, jest zabytkiem wciągniętym do rejestru zabytków. Powstał w 1915 roku w wyniku potrzeby pochówku żołnierzy uczestniczących w tzw. operacji gorlickiej.
Cmentarz jest jednym z dwóch takich zabytków na terenie miasta, znajduje się przy ulicy Kruszyny
i  Reymonta w dzielnicy Ulaszowice (49⁰ 45’ 16,3” N     21⁰ 28’ 40,0” E). Na terenie o powierzchni
1 500 m² znajduje się 14 grobów zbiorowych i 136 groby pojedyncze. Ogólnie pochowano tu 675 żołnierzy z armii austriackiej, rosyjskiej, niemieckiej poległych w dniach 6 – 7 maja 1915 r. oraz zmarłych w wyniku ran w pobliskim szpitalu.
Cmentarz jest ogólnodostępny dla zwiedzających.
Projekt cmentarza oraz obelisk są dziełem Johanna Jägera. Pierwotnie cmentarz miał kształt litery L, jednak zniszczenia wojenne, splantowanie oraz zajęcie części terenu przez nowobudowane osiedla spowodowało zniszczenia grobów. Dziś położenie grobów jest niewyraźne, jedynie w dobrym stanie jest kamienny obelisk z zachowaną oryginalną głową rzymskiego wojownika,
a dokładniej hełm z grzywą na wieńcu laurowym oraz tablicami z inskrypcjami:

 
Również na pomniku umieszczona jest granitowa tablica ufundowana przez urząd miasta w 1996 roku, informująca o charakterze tego miejsca:
CMENTARZ WOJENNY NR 22 SPOCZYWA TU
79 ŻOŁNIERZY AUSTRIACKICH Z 20, 28, 30, 37, 49, 56, 57 I 100 PUŁKÓW PIECHOTY
2 TYROLSKIEGO CESARSKIEGO PUŁKU STRZELCÓW,
5, 9, 10 I 31 PUŁKÓW STRZELCÓW, 22 PUŁKU ARTYLERII POLOWEJ
3 I 7 PUŁKÓW HONWEDÓW
41 ŻOŁNIERZY NIEMIECKICH Z 3 I 13 PUŁKÓW PIECHOTY GWARDII
1, 3 I 4 CESARSKICH REZERWOWYCH PUŁKÓW GWARDII
1, 2, 3 I 4 PUŁKÓW GRENADIERÓW GWARDII PRUSKIEJ
46, 77, 267 I 270 PRUSKICH PUŁKÓW PIECHOTY
21 BAWARSKIEGO PUŁKU ARTYLERII
555 ŻOŁNIERZY ROSYJSKICH Z 3, 5, 17, 33, 57, 97, 191, 192, 193, 243, 244, 287 PUŁKÓW PIECHOTY
 
Zauważalne są także resztki cokołów, na których ustawione były krzyże nagrobne oraz schodów.
W górnym rogu znajduje się grobowiec z tabliczką:
STEFAN WALTER
* 1881 † 1916
POLAK, PROFESOR GIMNAZJUM
AVE MARIA.
Mamy nadzieję, że choć trochu przybliżyłyśmy historię jednego z zabytków miasta o tak bogatych dziejach. Więcej o cmentarzach wojennych będzie można poznać realizując scenariusz wycieczki, na którą już serdecznie zapraszamy. Zdjęcia z naszej wizyty oraz ulotkę można znaleźć na stronie Facebook Klubu Europejskiego EUROGIM. Projekt realizujemy w ramach programu „Miejsca pamięci – materialne świadectwo wydarzeń szczególnych dla lokalnej i narodowej tożsamości”.

 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
ŹRÓDŁA:

1. Zachodniogalicyjskie groby bohaterów z lat wojny światowej 1914 – 1915, opr. Jerzy Drogomir, Tarnów 1994, s. 82 – 83
2. Roman Frodyma, Galicyjskie cmentarze wojenne, Przewodnik t.I Beskid Niski i Pogórze, Warszawa 1995, s. 63
3. Wiesław Hap, Przewodnik po Jaśle i Jasielszczyźnie, Jasło 2007, s. 53
4. Felicja Jarosińska, Jacek Nawrocki, Jasielskie pomniki i obeliski, Jasło 2009, s. 13 – 16
5.  https://pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_wojenny_nr_22_–_Jasło
6. http://groby.radaopwim.gov.pl/grob/11037/
7. http://www.jaslo.pl/page/szlak-frontu-wschodniego-i-wojny-%C5%9Bwiatowej-0
8. http://jaslo.pl/page/trasa-i
9. http://www.twojejaslo.pl/ludzie_i_miejsca/item/53062-100-rocznica-wybuchu-i-wojny-swiatowej#VvwJwd8wqwq

 

KC i PS