15 grudnia 2020 r., w kameralnych warunkach i bez udziału publiczności – ze względu na obostrzenia epidemii koronawirusa – wręczone zostały Nagrody Miasta Jasła w dziedzinie kultury. Trafiły one do rąk twórców i animatorów kultury związanych z Jasłem za szczególne osiągnięcia artystyczne i naukowe oraz za dokonania na rzecz upowszechniania i ochrony kultury. W tym roku nagrody te otrzymali: Elżbieta Ruszała, Henryk Zych, Stanisław Mazan i Piotr Mazur (wspólnie), Mieczysław Wieteska oraz Tadeusz Wróbel.
Środowisko związane ze Stowarzyszeniem Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego szczególnie dumne jest z tego, że wśród wyróżnionych znalazł się zgłoszony przez nie Henryk Zych. Regionalistów ze SMJiRJ cieszy też fakt, że doceniono również Stanisława Mazana – wieloletniego członka Stowarzyszenia.
Zanim przytoczymy treść wniosku o przyznanie nagrody dla Henryka Zycha, wspomnijmy o fakcie, że Stanisław Mazan razem z Piotrem Mazurem – od początku istnienia Fundacji im. prof. Romana Saphiera niestrudzenie przypominają i upamiętniają jasielskich bohaterów bitwy pod Firlejówką z września 1920 r., w trakcie której zginęli patron Fundacji oraz jego jasielscy gimnazjaliści. To właśnie Stanisław Mazan i Piotr Mazur przyczynili się do odszukania i odnowienia mogiły poległych, a następnie do budowy pomnika. Coroczne upamiętniali i upowszechniali to wydarzenie i organizowali wyjazdy młodzieży jasielskiej i przedstawicieli naszego miasta do Firlejówki.
Sięgnijmy teraz do wniosku złożonego przez Stowarzyszenie do Kapituły Nagrody Miasta Jasła za osiągnięcia w dziedzinie kultury o docenienie dorobku nestora jasielskich regionalistów. Oto jego treść.
„Pan Henryk Zych jest cenionym i powszechnie szanowanym regionalistą, społecznikiem i animatorem kultury. Na tej płaszczyźnie działa z dużym powodzeniem już od ponad siedemdziesięciu lat. Urodził się 9 lipca 1930 r. w Krośnie. Po pięciu latach już na zawsze związał się z Jasłem. W Jaśle ukończył Szkołę Podstawową im. Stanisława Staszica, a później gimnazjum. Po ukończeniu Państwowej Szkoły Instruktorów Teatru Ochotniczego w Lublinie podjął pracę w jasielskim Powiatowym Domu Kultury mieszczącym się od 1950 r. w budynku dawnej „Zgody”. Jako instruktor Powiatowego Domu Kultury w Jaśle stał się aktywnym animatorem ruchu amatorskiego. W jego inscenizacji i reżyserii można było oglądać wiele wartościowych spektakli w Jaśle i na scenach Podkarpacia. W 1962 r. kontynuował naukę w Liceum Ogólnokształcącym w Krośnie. Egzamin dojrzałości złożył w 1964 r. Równocześnie kształcił się w Zaocznym Technikum Budowlanym w Krakowie, które ukończył w 1968 r. z tytułem technika budowlanego. Pracował zawodowo w budownictwie, a każdą wolną chwilę poświęcał kulturze. Podejmował też współpracę z redakcjami kilku gazet jako korespondent terenowy. Szczególnie aktywnie współpracował z redakcją „Dziennika Polskiego” i „Nowin Rzeszowskich”. Zorganizował i prowadził oddziały tych gazet w Jaśle. Był też redaktorem naczelnym „Głosu Załogi” WSK Mielec oraz sekretarzem redakcji „Rocznika Jasielskiego”. W okresie stanu wojennego i w latach delegalizacji NSZZ „Solidarność” związany był z tym ruchem społecznym. Uczestniczył w kolportażu prasy podziemnej. Później, już po 1989 r. był współpracownikiem redakcji „Obiektywu Jasielskiego”, a w latach 1991-1992 jego naczelnym redaktorem. Od 1996 r. był redaktorem „Biuletynu Informacyjnego” Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, serii wydawniczej „Jasło – nasza mała ojczyzna” i „A-B-C Regionu Jasielskiego”, albumu Jasło – „Zburzone nienawiścią – wydźwignięte pracą” oraz innych wydawnictw regionalnych. Od 1997 r. przez dekadę był redaktorem naczelnym czasopisma „Region Jasielski”. Pan Henryk Zych w latach 1952 – 1978 pełnił z wyboru kolejne funkcje społeczne: zastępcy przewodniczącego Prezydium GRN Jasło II, prezesa Zarządu Spółdzielni Pracy „Żwir” (późniejsze „Zjednoczenie”) w Jaśle, był członkiem MRN, a następnie członkiem i przewodniczącym Komitetu Osiedlowego Jasło – Śródmieście. Pełnił różne funkcje w Stronnictwie Demokratycznym. Od 1985 r. jest bardzo aktywnym członkiem Koła Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Jaśle. Przez siedem lat z powodzeniem pełnił funkcję prezesa tego Koła. W 1965 r. był jednym z członków założycieli Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, w którym pełni różne funkcje społeczne. W latach 1995 – 1998 był prezesem Stowarzyszenia, przez cały czas jest członkiem Zarządu SMJiRJ. Okres jego prezesury obfitował w mnóstwo ważnych i wartościowych działań. Z jego inspiracji i dzięki jego ogromnemu zaangażowaniu podjęto szereg inicjatyw programowych jak: „Stawiamy na młodość”, „Integracja społeczności lokalnej”, zorganizowanie towarzystw regionalnych we wszystkich gminach regionu jasielskiego oraz skupienie ich w Jasielskiej Federacji Regionalnych Towarzystw Kultury. To właśnie Pan Zych był twórcą Jasielskiej Federacji RTK. Ta ostatnia inicjatywa została nagrodzona przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej Unii Europejskiej PHARE grantem w wysokości 5000 ECU na jego realizację. Od 1961 r. do dzisiaj jest aktywnym animatorem kultury i działaczem społecznym na terenie miasta Jasła i powiatu. Jest autorem licznych artykułów w prasie lokalnej i ogólnopolskiej, dwóch tomików poezji oraz współautorem osiemnastu publikacji o tematyce regionalnej dla szkół, współautorem książek o tematyce jasielskiej i autorem czterech wartościowych scenariuszy: „Jasełka”, „Marek partyzant”, „Kopciuszek” i „Urodziny Jasła”. Widowisko oparte na tym ostatnim było prezentowane na scenach Jasła i Podkarpacia. Wyjątkową wartość ma jego książka o charakterze wspomnień „Mój czas w Jaśle miniony”, ukazującą na tle jego życia ważne obrazy z dziejów Jasła. Cenne są jego dwa tomiki wierszy – „Jasielskie reminiscencje minionego czasu” i „Wiersze z lamusa”. Pan Henryk Zych był zasłużonym redaktorem naczelnym czasopism: „Obiektyw Jasielski” i „Region Jasielski”. To ostatnie czasopismo pod jego kierownictwem redakcyjnym zaliczane było do jednego z kilkunastu najciekawszych i najbardziej profesjonalnych gazet w dziedzinie regionalizmu w kraju. Oprócz tego Pan Zych był członkiem wielu zespołów redakcyjnych wydawnictw SMJiRJ, m.in. „Rocznika Jasielskiego” oraz współautorem różnych publikacji o tematyce jasielskiej, m.in. wydanej w 2015 r. książki „50 lat społecznego działania Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego”. Za działalność zawodową i społeczną został odznaczony: Medalem 40-lecia PRL (1984), „Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego”, „Zasłużony dla Województwa Krośnieńskiego” (1987), Honorową Odznaką Rzemiosła (1987), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1988), Honorową Odznaką Przyjaciół Harcerstwa (1988), Medalem 20-lecia Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego (1985), dyplomem „Honorowy Członek Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego” (1996), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1996), Złotą Odznaką Honorową Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego (1997). W 2011 r. otrzymał Nagrodę Miasta Jasła za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. Z kolei w roku jubileuszu 50-lecia SMJiRJ został uhonorowany przyznaną na wniosek władz samorządowych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
Zarząd Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego uważa, że działalność i dorobek Pana Henryka Zycha w pełni zasługuje na wyróżnienie Go tytułem „Zasłużony dla Miasta Jasła” i w 2017 r. wnioskował do Kapituły Rady Miejskiej Jasła o jego nadanie „za działalność w dziedzinie nauki i kultury oraz za promocję Miasta Jasła w tych dziedzinach”. Pan Henryk Zych cały czas udziela się w SMJiRJ, przygotowuje teksty swojego autorstwa, m.in. do „Kalendarza Jasielskiego” w 2020 r. i na 2021 r. , swoje wiersze publikuje w prasie lokalnej, niedawno udzielił obszernego wywiadu na temat swojej działalności w dziedzinie kultury do „Obiektywu Jasielskiego”. Latem tego roku ukończył 90 lat życia i jest w tej chwili najstarszym aktywnym animatorem kultury w naszym Mieście Jaśle. Zdaniem Zarządu SMJiRJ Pan Henryk Zych za całokształt swoich owocnych ponad siedemdziesięcioletnich działań zasługuje na przyznanie mu nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i naukowej oraz upowszechniania i ochrony kultury. Dlatego Zarząd Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego zgłasza go do Nagrody Miasta Jasła w 2020 r. w tej dziedzinie”.
Panie Henryku, Panie Stanisławie i pozostali Państwo uhonorowani Nagrodą Miasta Jasła w dziedzinie kultury – serdecznie gratulujemy i życzymy wielu dalszych osiągnięć oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym.