W ramach realizacji zadania publicznego pt. „Jaślanie pamiętają o historii swojej Małej i Wielkiej Ojczyzny” współfinansowanego ze środków budżetu Miasta Jasła nasze Stowarzyszenie prezentuje bardzo ciekawe materiały dotyczące dwóch ważnych wydarzeń z dziejów Polski i regionu.
Pierwszym z nich jest prezentacja multimedialna p.t. „Udział społeczności Jasła i Ziemi Jasielskiej w Bitwie Warszawskiej, w bitwie pod Firlejówką i w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku”. Jej autorem jest członek Zarządu naszego Stowarzyszenia, dr historii Mariusz Skiba, a przybliża ona powyższe zagadnienie w związku ze stuleciem tych istotnych wydarzeń dla społeczności polskiej i lokalnej.
Drugą publikacją jest komiks „Akcja Pensjonat” autorstwa Piotra Hudymy, który wydaliśmy w wersji papierowej oraz zamieszczamy go również w wersji elektronicznej. Przypomina on słynną akcję uwolnienia przez zespół Kedywu AK z niemieckiego więzienia w Jaśle nocą z 5 na 6 sierpnia 1943 r. ponad 180 więźniów.
Zapraszamy do zapoznania się z tymi publikacjami. Aby pobrać kliknij na poniższe linki:
Prezentacja 1920 pdf
Akcja Pensjonat komiks
Nowy Żmigród i literaci
Cóż łączy takie tuzy naszej narodowej kultury jak Sławomir Mrożek, Jan Dobraczyński czy Miron Białoszewski? Oprócz literatury oczywiście. Tym wspólnym mianownikiem jest zainteresowanie naszym regionem. Więcej – rzecz można, że ten piękny zakątek kraju – ludzie, przyroda, wydarzenia – były dla nich źródłem inspiracji. Do tych trzech sław doliczyć zresztą można kolejnych, na przestrzeni kilku wieków. Od pisarza baroku ks. Andrzeja Radawieckiego po jego imiennika, współczesnego nam Stasiuka. Szczególne związki mieli z Nowym Żmigrodem. Odkrył je bibliotekarz i regionalista Piotr Figura, zbierając tego dowody w artykule pt. „Nowy Żmigród i literaci. Rekonesans”. Zapraszam do lektury. Sporo ciekawostek o literaturze, twórcach i naszym regionie, podanych w – a jakże – wybornej literackiej formie!
Kliknij tutaj. P. Figura, Nowy Żmigród i literaci 2
Zdj. W. Szuba, kościół w Nowym Żmigrodzie w latach 60.
Wykład o przestępczości w międzywojennym Jaśle
O Jaśle okresu międzywojennego najczęściej mówi się w kontekście piękna tamtego miasta. Nazywano je „Perłą Podkarpacia” i określenie to znajdowało uzasadnienie. Wystarczy spojrzeć na stare fotografie i pocztówki…. Jednak życie w grodzie nad trzema rzekami, obok blasków miało też cienie. Właśnie tej ciemnej stronie życia poświęcony był wykład „Kryminalne Przedwojenne Jasło”.
Sprawami jakie zostały przybliżone uczestnikom spotkania kiedyś żyło całe miasto, próżno dziś jednak dzisiaj odnaleźć choćby wzmianek. Wykład dawał okazję ich przybliżenia, tym, którzy zdecydowali się w piątek 29 listopada pójść do Biblioteki, zamiast na „Black Friday”.
Cóż to były za sprawy? Na przykład, w pierwszych tygodniach niepodległości doszło do śmiertelnego pobicia przez żołnierzy jasielskiego rzemieślnika Żyda Dawida Furmana. Pogrzeb stał się wielką manifestacją społeczności żydowskiej przeciw przemocy.
Zainteresowani historią Jasła wiedzą, że przed wojną szczególnym obiektem w mieście był – nie istniejący już – gmach więzienia. Nieznany jest jednak fakt, że w 1923 r. doszło do spektakularnej z niego ucieczki. Dokonali tego dwaj członkowie głośnej w tamtym czasie bandy niejakiego Józefa Surdyńskiego spod Brzostku, zlikwidowanej przez jasielskich policjantów kilka miesięcy wcześniej. Z jasielskiego „Alkatraz” wydostali się sposobem klasycznym – po przepiłowaniu krat. Miesiącami śledczy tropili uciekinierów po jasielskim i sąsiednich powiatach, zanim sprawiedliwości stało się zadość.
W Jaśle – w sądzie okręgowym – odbyło się kilka głośnych w Polsce procesów. W jednym z nich oskarżonymi byli tutejsi komuniści, którzy obok politycznej działalności antypaństwowej dopuszczali się zbrodni, zastraszając mieszkańców uprzemysłowionej wówczas wsi Harklowa i sąsiednich. Za ich sprawą w latach 1933 dopuszczono się podpaleń kilkunastu budynków.
Opinię publiczną szczególnie poruszały zbrodnie. W szynkach dochodziło do porachunków z użyciem broni palnej i noży. Do budynków kas oszczędnościowych zaglądali kasiarze „na gościnnych występach”, a chlebem powszednim jasielskiej policji było przyjmowanie zgłoszeń o przeróżnym modus operandi kradzieżach. Dochodziło tu też do morderstw, a często zdarzało się ujawnianie przypadków dzieciobójstwa, bezpośrednio po porodzie.
Autorem wykładu był Mariusz Skiba Członek Zarządu Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, od lat zajmujący się historią regionu, specjalizujący się w dziejach formacji policyjnych.
Wykład był częścią wspólnego projektu Policji i Miejskiej Biblioteki Publicznej, poświęconego 100. rocznicy powstania Policji Państwowej. Dzień wcześniej, we czwartek 28 listopada, odbyło się uroczyste otwarcie wystawy pn. „Policja w służbie Niepodległej”, podczas której wyeksponowano ponad 30 plansz z fotografiami policyjnymi przedstawiającymi historii Policji Państwowej, wśród nich zdjęcia jasielskich policjantów tamtego okresu. Przed otwarciem M. Skiba wygłosił wykład pt. „Policja w służbie Niepodległej. Z kart historii Policji Państwowej w powiecie jasielskim”.
Relacja z otwarcia wystawy znajduje się na stronie podkarpackiej Policji. Kliknij tutaj.
Foto: Afisz promujący wydarzenie.
„Indeks Nowaka” – kopalnia danych do badań genealogicznych i historycznych
Chcesz sprawdzić, kto zamieszkiwał Twoją miejscowość osiem pokoleń wstecz? Interesuje Cię genealogia lub historia lokalna? To opracowanie da Ci wiele cennych informacji i wskaże najważniejsze źródła. Właśnie światło dzienne ujrzał tom pierwszy Indeksu właścicieli i użytkowników nieruchomości cyrkułu dukielskiego w latach 1785-1789. W tym ponad 800-stronicowym tomie znajdują się dane o miastach i wsiach obszaru od Biecza po Krosno, od Karpat aż po Czudec. Obejmują te z nich, które zaczynają się na litery od „A” do „Ł”.
Jakiego obszaru „Indeks” dotyczy?
Tak szeroki obszar wchodził kiedyś w skład cyrkułu, inaczej obwodu, dukielskiego. Ta jednostka administracyjna została utworzona, po zajęciu tych ziem w ramach pierwszego rozbioru przez Austrię. Aby lepiej poznać zagarnięte terytorium, a dzięki temu skuteczniej zbierać podatki, w latach 1785-1789 przeprowadzony został szczegółowy spis utworzonego przez Habsburgów Królestwa Galicji i Lodomerii. Stało się to na polecenie cesarza Józefa II, stąd spis nazwano „Metryką Józefińską”.
Następcą dukielskiego był cyrkuł jasielski. W 1791 r., czyli w dwa lata po zakończeniu spisów metrykalnych, przeniesiono siedzibę urzędu w bardziej dogodne miejsce. W czasie spisu obejmował on całość obecnego powiatu jasielskiego oraz gorlicki (bez Bobowej i okolic) i strzyżowski, blisko połowę krośnieńskiego (z Krosnem) oraz fragmenty innych powiatów: tarnowskiego (Szerzyny), dębickiego (Brzostek), rzeszowskiego (Błażowa) i brzozowskiego (Barycz).
Zawartość
O zawartości dzieła niech zaświadczą liczby. „Indeks” ma być wydawnictwem dwutomowym. Pierwszy, obejmujący miejscowości, których nazwy zaczynają się od litery „A” do litery „Ł”, zawiera dane o 201 miastach i wsiach oraz nazwiska ponad 13 tys. osób!
Układ pracy jest bardzo przejrzysty. Część właściwa poprzedzona została obszernym wstępem w języku polski oraz angielskim, co ułatwi poszukiwania naszym rodakom z innych krajów, poszukujących tutaj swoich korzeni. We wstępie szczegółowo omówiono w nim cztery zagadnienia: zakres merytoryczny indeksu, zasady jego opracowania, a także charakterystyka cyrkułu dukielskiego oraz samej metodyki prowadzenia spisów i opracowania „Metryki” przez komisje spisowe.
Zasadnicza część „Indeksu właścicieli i użytkowników” została przedstawiona w porządku alfabetycznym. Opis każdej miejscowości składa się z kilku elementów. Najpierw zamieszczono dane ogólne, po określeniu miejscowości wskazana jest nazwa gminy katastralnej, przynależność dominialna i parafialna, liczby domów i ludności, nazwa właściciela oraz daty skrajne przeprowadzenia spisu. Istotnym walorem jest tu wskazanie źródeł tych informacji. Umieszczone one zostały bezpośrednio pod tekstem w przypisach. Autor podał w nich tytuły opracowań historycznych oraz wskazał lokalizację w archiwach. Następnie przedstawione zostały nazwiska i funkcje osób wchodzących w skład komisji pomiarowej. Podano nazwiska urzędników, ale też uczestniczących w pracach reprezentantów miejscowości: burmistrzów, wójtów wsi, przysiężnych itp. Dalej, wyszczególnione zostały budynki użytkowe istniejące w danej miejscowości. Po tych informacjach, w porządku alfabetycznym, podano nazwiska władających nieruchomościami, ze wskazaniem nr domu, niekiedy zamieszczając dodatkowe informacje.
Bardzo pomocne dodatki
Cenną pomocą dla korzystających z „Indeksu” są mapy, które umieszczone zostały na wewnętrznej stronie okładki. Pierwsza z nich przedstawia podział administracyjny zachodniej części Galicji, druga – przybliża kształt cyrkułu dukielskiego. Wykorzystana tu została mapa prowincji, wydana w 1832 r., dostosowana do stanu z lat 80. poprzedniego stulecia. Opracowanie uzupełnia znajdujący się na końcu dodatkowy indeks nazwisk w porządku alfabetycznym, ułatwiający odnalezienie miejscowości, w której zlokalizowane zostało interesujące nazwisko.
Podstawową jednostką administracyjną najniższego szczebla, w czasie tworzenia „Metryki” pozostawały obszary stanowiące posiadłość jednego właściciela. Nazywano je dominiami lub państwami i miały przeróżny zasięg terytorialny, uzależniony głównie od wcześniejszych podziałów dziedzicznych. Niektóre obejmowały zaledwie jedną wieś, inne stanowiły rozległe klucze z kilkoma nawet eksklawami. Dla korzystającego z książki pomocny będzie zamieszczony w niej „Indeks dominiów cyrkułu”. Ma on formę tabelaryczną, zawierającą 7 rubryk. Badaczom dziejów szlachty ułatwi szacowanie zamożności posesjonatów, natomiast tym, którzy interesują się historią danej miejscowości, m. in. wskaże jakie osady dzieliły wspólne losy w jednym dominium oraz jaki był ich potencjał ludnościowy.
Oprawa jaką zyskał „Indeks” stanowi jego dodatkowy atut. Został on starannie przygotowany w zakresie edytorskim, zadbano też o komfort użytkowania. Korzystanie z tego rodzaju książki polegać będzie przecież na bardzo częstym przerzucaniu kart. Książka ma solidne wykonanie, jest szyta nićmi, oprawiona w twardą okładkę, co zapewnia odpowiednią trwałość.
Nie tylko dla genealogów
„Indeks” opracowany został przede wszystkim do wykorzystania w poszukiwaniach genealogicznych. Niemniej jednak, stanowić on będzie bardzo ważną pozycję w biblioteczce badacza dziejów regionu. Historykom zainteresowanym poszczególnymi miejscowościami wskaże kwestie demograficzne, przynależności do struktur administracyjnych oraz główne źródła, kierunkujące do dalszych badań. Książka rozbudzi niewątpliwie ciekawość samymi metrykami austriackimi jako niezwykle cennym materiałem w odkrywaniu warunków funkcjonowania małych społeczności na ziemiach polskich w XVIII i XIX w. Warto podkreślić, że spisy dając obraz danego terenu w latach 80. XVIII stulecia, w dużej mierze wskazują również na sytuację społeczno-gospodarczą w ostatniej fazie rządów przed upadkiem Rzeczypospolitej szlacheckiej. Ponadto, w porównaniu z kolejnymi metrykami przeprowadzonymi w latach 20. i w połowie XIX dają świetny materiał porównawczy ukazujący dalszy rozwój.
Pozwolę sobie jeszcze dodać, że „Metryki Józefińskie” stanowią bardzo bogate źródło informacji o wspólnotach lokalnych tamtych czasów. Zawarto w nich m. in. opisy granic wsi, nazwiska gospodarzy, areały poszczególnych pól, rodzajów upraw i ich dochodowość. Znajdują się tam różne zestawienia dla celów podatkowych. Objętość dokumentacji dla jednej wsi często przekracza 100 stron.
Słowo o Autorze i metodach jego pracy
Autorem opracowania jest Daniel Krzysztof Nowak, prawnik i historyk, od lat specjalizujący się w historii gospodarczej Galicji, w czasie przed uzyskaniem autonomii. Bogactwo treści „Indeksu” świadczy o wyjątkowo dużym wkładzie pracy w jego powstanie. Przygotowanie spisu wymagało pozyskania metryki każdej miejscowości, ich analizy, a często dodatkowych weryfikacji, w oparciu o inne źródła. Wspomnieć należy, że „Metryka Józefińska” sporządzana była w języku polskim i niemieckim, a zapisywana piórem przez urzędników. Nazwiska notowane były „ze słyszenia”, a dotyczyły osób różnorakiej narodowości. Rozstrzygnięcie co do ostatecznego brzmienia danego nazwiska (jak również imienia) wymagało niekiedy dodatkowych badań, na przykład poszukiwań i analiz innych spisów. Warto też wspomnieć o tym, że był to czas powstawania nazwisk, do ich brzmienia nie przywiązywano wówczas jeszcze tak dużej wagi. Niewątpliwie więc jakości tej pracy sprzyjało bogate doświadczenie Autora, od lat zajmującego się katastrami galicyjskimi i korzystającego z całej gamy źródeł archiwalnych oraz opracowań specjalistycznych. Należy też podkreślić, że spisy, na bazie których powstał „Indeks”, zostały pozyskane poza granicami kraju. Stanowią one zasób Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie. Tym samym Autor dzieli się z czytelnikiem częściowymi wynikami długoletniej pracy badawczej.
Na fotografii: autor „Indeksu” Daniel Krzysztof Nowak
Postulat
Na zakończenie apel do Autora „Indeksu” o pilne opracowanie tomu drugiego. Dla dobra nauki, ale też zaspokojenia ciekawości pasjonatów. Zainteresowanym historią i genealogią miejscowości przynależnych do dawnego cyrkułu dukielskiego, których nazwy zaczynają się na litery od „M” do „Ż”, każdy miesiąc oczekiwania z pewnością będzie się niepomiernie dłużył. Dzieło – nie waham się użyć tego określenia – którego tytuł jest zupełnie nie do użytku codziennego, z uwagi, tak na bogactwo treści i jak też jego naukową wagę, proponuję już od dziś nazywać po prostu „Indeksem Nowaka”.
Mariusz Skiba
Podstawowe dane o książce
Daniel Krzysztof Nowak
Indeks właścicieli i użytkowników nieruchomości cyrkułu dukielskiego w latach 1785-1789 na podstawie Metryki Józefińskiej. Tom 1. Miejscowości Cyrkułu dukielskiego A-Ł
Wydawnictwo Ruthenus, Krosno 2019
Recenzent: dr hab. Tomasz Nowicki, prof. KUL
Skład: Katarzyna Chochołek
Projekt okładki: Jakub Niedziela
Objętość 839 stron, oprawa twarda
28 Turniej wiedzy o Jaśle
Konfederacja Barska na Jasielszczyźnie, dzieje jasielskiego ratusza, biografia Stanisława Kadiego, to tylko niektóre z zagadnień obecnych na 28 Turnieju wiedzy o Jaśle organizowanym przez Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, który odbył się w MDK 9 maja 2019.
W Turnieju uczestniczyło 9 szkół podstawowych, 2 gimnazja i 3 szkoły ponadgimnazjalne – w sumie 22 drużyny trzyosobowe. Uczniowie mieli do rozwiązania test z lukami skupiający się na dziejach Jasła i Jasielszczyzny w drodze do niepodległości. Mimo rozległości tematu jurorzy stwierdzili wysoki poziom przygotowania uczestników.
Zwycięzcami poszczególnych kategorii okazały się drużyny ze szkół:
Szkoły Podstawowe: 1 miejsce – drużyna z SP nr 12
2 miejsce – drużyna z SP nr 4
3 miejsce – drużyna z SP nr 12
Gimnazja: 1 miejsce – drużyna z SP nr 12
2 miejsce – drużyna z SP nr 12 i ex aequo drużyna z SP nr 2
3 miejsce – drużyna z SP nr 2
Szkoły ponadgimnazjalne: 1 miejsce – drużyna z Zespołu Szkół nr 4
2 miejsce – drużyna z Zespołu Szkół nr 4
3 miejsce – drużyna z I LO
Jurorami Turnieju byli nauczyciele historii z Jasła i powiatu jasielskiego w składzie: Ryszard Turek – Zespół Szkół w Nowym Żmigrodzie, Jacek Bracik – Zespół Szkół w Tarnowcu, Robert Nowiński – Zespół Szkół w Kołaczycach, Łucja Filipek – SMJiRJ oraz Małgorzata Madej – emerytka z Zespółu Szkół w Trzcinicy. Nad całością wszystkich działań organizacyjnych i prowadzeniem Turnieju czuwała Felicja Jałosińska, wiceprezes SMJiRJ przy pomocy udzielonej przez Justynę Maniak z MDK.
Honorowy patronat nad imprezą sprawowali: Burmistrz Miasta Jasła Ryszard Pabian, Starosta Adam Pawluś oraz Prezes Zarządu Orion Engineered Carbons Ryszrd Rozwadowski. Organizatorzy składają serdeczne podziękowania głównym sponsorom nagród i firmom wspierającym: Hucie Szkła Jasło, Społem Jasło, Piekarni i Ciastkarni Jan Wątroba, Z.P. Liwocz i PPHU Astra.
Za rok kolejna już 29 edycja Turnieju o Jaśle. Warto już sięgać po liczne publikacje o Jaśle i regionie ze zbiorów SMJiRJ oraz innych. Gratulujemy zwycięzcom i wszystkim uczestnikom! Zapraszamy do udziału w przyszłym roku. 
SMJiRJ współorganizowało premierę dwóch filmów o Jaśle
W poniedziałek 29 kwietnia 2019 r. w Jasielskim Domu Kultury o godz. 12.00 i 18.00 odbyła się projekcja dwóch filmów poświęconych dziejom Jasła. Organizatorami tego przedsięwzięcia kulturalnego byli: Miasto Jasło, Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Szkoła Podstawowa nr 12 w Jaśle i Jasielski Dom Kultury. Patronat nad nim objęli: Burmistrz Miasta Jasła i Przewodniczący Rady Miejskiej Jasła.
(fot. Marcin Dziedzic Jaslo4u)
Pierwszy z filmów – czternastominutowy „Historyczny spacer po Jaśle” śladami bohaterów walczących o niepodległość Polski, miejsc pamięci, tablic, pomników i obelisków na terenie miasta. Film ten został wyróżniony w Ogólnopolskim Konkursie Historycznym „Nieznani bohaterowie, nieznane wydarzenia – losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1887-1922”. Drugi, półgodzinny film to „Perła Podkarpacia w archiwalnych fotografiach na tle muzyki z epoki. Jasło w okresie autonomii galicyjskiej i II RP”. Powstał on na bazie projektu badawczego w Jasielskiej Lidze Naukowej z „Lotosem”, który w 2018 r. otrzymał nagrodę główną. Jest to opowieść historyczna o historii Jasła ze szczególnym uwzględnieniem czasów zawartych w tytule, wzbogacona obrazami w kolorze sepii i cicho sączącą się muzyką.
W obydwu filmach ich młodzi autorzy pod opieką Wiesława Hapa wykorzystali teksty historyczne jego autorstwa oraz skorzystali z mnóstwa źródeł: starych fotografii i pocztówek, dokumentów, portretów, m.in. z archiwów i zbiorów, w tym lokalnych, m.in. Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Muzeum Regionalnego w Jaśle, Jerzego Rucińskiego, Felicji Jałosińskiej, Zdzisława Świstaka i Wiesława Hapa. Całość wzbogacili fragmentami melodii z przełomu XIX i XX w. oraz z okresu międzywojennego. Ich szczegółowy wykaz zamieścili w napisach końcowych filmów.
Pierwszy seans został obejrzany przez uczniów jasielskich szkół, którzy wypełnili całą salę widowiskową JDK. Drugi, popołudniowy, otwarty dla mieszkańców Jasła, cieszył się również dużą frekwencją, około dwustu osób. Całość wydarzenia prowadził jego pomysłodawca, Wiesław Hap – historyk i regionalista, prezes Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. Przed pierwszą projekcją głos zabrała Elwira Musiałowicz-Czech, zastępca burmistrza Miasta Jasła. Pogratulowała młodym autorom i ich opiekunowi oraz podkreśliła, że pomysł jednego z filmów był pokłosiem ostatniej edycji „Jasielskiej Naukowej Ligi z Lotosem”, w którym zwyciężył trzyosobowy zespół autorek, który później, już w fazie kręcenia filmu uzupełnił ich kolega.
Na zdjęciu Wiesław Hap, prezes SMJiRJ (fot. Marcin Dziedzic Jaslo4u)
W drugiej części popołudniowej spotkania, w imieniu władz samorządowych słowa uznania całej piątce sprawców tego filmowego projektu złożył Henryk Rak – przewodniczący Rady Miejskiej Jasła. Zwrócił uwagę na aspekt patriotyczny działań jakie od lat prowadzi z młodzieżą Wiesław Hap. Ten ostatni zaś powiedział: „Dla Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, organizacji działającej w Jaśle od ponad 50 lat, współpraca ze szkołami i młodzieżą jest od lat bardzo ważna. To dla młodych ludzi stowarzyszenie organizuje m.in. Turnieje Wiedzy o Jaśle i Konkursy Fotograficzne „Jasło – Moje Miasto”. To we współpracy ze Stowarzyszeniem działają w niektórych szkołach Młodzieżowe Koła Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. I to właśnie czwórka uczniów z takiego koła przygotowała te dwa filmy. Przez kilka lat miałem przyjemność współpracować z nimi jako ich nauczyciel i prowadzący szkolne koło historyczno – regionalne w SP nr 12 i w Gimnazjum nr 2 w Jaśle. Dziś są oni uczniami pierwszych klas jasielskich szkół ponadgimnazjalnych: Natalia Więcek – I LO, Adriana Soczek – II LO, Katarzyna Kozłowska – ZS nr 4 – „Ekonomika” i Dawid Skocz – Zespołu Szkół Technicznych”.
Stoją od prawej W. Hap, A.Soczek, K. Kozłowska, N. Więcek, D. Skocz (fot. Piotr Juryś)
Młodzi regionaliści również podzielili się kilkoma zdaniami. Katarzyna Kozłowska powiedziała: „Udział w przygotowaniu filmu o Jaśle dało mi wiele satysfakcji. Przy okazji lepiej poznałam historię Jasła i ludzi, którzy stąd pochodzili a później odegrali ważną rolę w polskiej historii, nauce i kulturze. Przy okazji poznałam wiele starych zdjęć dawnego Jasła”. Dawid Skocz uzupełnił: „Te dwa filmy to tylko malutki wycinek, tego co robiliśmy w ramach dodatkowych zajęć z historii. Były to także liczne prezentacje multimedialne i albumy na temat Jasła i wybitnych jaślan. Udział w tych zajęciach dał mi dużo”. Z kolei Natalia Więcek zwróciła uwagę, że: „Te dwa filmy w jakiś sposób zamknęły naszą naukę w poprzedniej szkole i działalność w kole historyczno-regionalnym. Mieliśmy sukcesy w konkursach z dziejów regionu na szczeblach; ogólnopolskim, wojewódzkim i lokalnym. M.in. także w corocznych Turniejach Wiedzy o Jaśle. Były to fajne chwile wspólnej nauki i zabawy, zdobywania wiedzy i spotykania ciekawych ludzi”. Na koniec Adriana Soczek dodała: „Cieszę się, że wzięłam udział w tych dwóch projektach filmowych o historii mojego miasta. Nie zapomnę także udziału w innych działaniach i konkursach w jakich brałam udział jako członkini koła historyczno-regionalnego w Gimnazjum nr 2. Na zawsze pozostanie mi np. w pamięci scena, gdy w Warszawie odbierałam nagrodę w ogólnopolskim konkursie historycznym w obecności córki rotmistrza Pileckiego”.
(fot. Marcin Dziedzic Jaslo4u)
Partnerów tego przedsięwzięcia kulturalnego reprezentowali – Aleksandra Zajdel-Kijowska – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi w Jaśle i Janusz Szewczyk – dyrektor Jasielskiego Domu Kultury.
Organizatorzy serdecznie dziękują widzom obecnym na seansach za bardzo ciepłe i życzliwe przyjęcie przedstawionych filmów.
SMJiRJ
Niech Wielkanoc przyniesie Wam radość i pokój!
Wszystkim Mieszkańcom Jasła i Powiatu Jasielskiego, Członkom Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, naszym Przyjaciołom, Sympatykom i Darczyńcom w tym szczególnym czasie Świąt Wielkanocnych życzę dużo spokoju, odpoczynku i przyjemnie spędzonego czasu w gronie najbliższych. Niech Wielkanoc przyniesie Wam wszystkim same dobre i ciepłe chwile. Życzę aby Święta Wielkanocne przyniosły radość, pokój oraz wzajemną życzliwość. By stały się źródłem wzmacniania ducha. Niech Chrystus Zmartwychwstały zsyła na Was łaski i wnosi szczęście do Waszego rodzinnego życia.
W imieniu Zarządu SMJiRJ prezes Wiesław Hap
Walne zebranie sprawozdawcze SMJiRJ
16 marca w JDK odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawcze Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego ze 2018 r.
Przewodniczył mu Józef Laskowski, a uczestniczyły w nim – Elwira Musiałowicz-Czech – zastępca burmistrza Miasta Jasła oraz Patrycja Bimkiewicz – kierownik Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki UM w Jaśle.
Sprawozdanie z działalności zarządu przedstawił prezes Wiesław Hap, finansowe – wiceprezes Felicja Jałosińska, a Komisji Rewizyjnej – jej przewodnicząca Barbara Żegleń. W minionym roku stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości SMJiRJ podjęło wiele działań. M.in. wydało IX tom „Rocznika Jasielskiego”, książkę „Jasielska droga do niepodległej Polski 1768-1922”, albumy: „Jasło dawne, zniszczone, odbudowane, współczesne” oraz „Ruiny Jasła 1944-1945” i „Kalendarz Jasielski 2019”. Zorganizowało m.in.: konferencję regionalistyczno-patriotyczną dla przedszkolaków, uczniów i nauczycieli jasielskich przedszkoli i szkół, VI Jasielski Marsz Wolności ku czci uczestników i ofiar akcji „Pensjonat”, kolejny Turniej Wiedzy o Jaśle i Konkurs Fotograficzny „Jasło-Moje Miasto”, plenerowe widowisko historyczne „Listopad 1918 r. w Jaśle”, konkurs plastyczny dla przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych „Jaślanie w drodze do niepodległości”.
SMJiRJ było też inicjatorem wmurowania na budynku jasielskiej Sokolni tablicy pamiątkowej poświęconej jaślanom walczącym o niepodległość Ojczyzny. Na ten rok jasielscy społecznicy i regionaliści nakreślili sobie równie ambitne cele.
Fot. J. Nawrocki i R. Michałowski.
/dr/
Uczyć i pracować dla Ojczyzny – Historia Jana Madejczyka
Uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Jaśle Aleksander Hycnar i Hubert Zając podjęli się opracowania projektu na Sejm Dzieci i Młodzieży. Ich zadaniem było w sposób trwały ukazać losy i działalność posła, który co najmniej raz sprawował mandat poselski w latach 1918-1939 i który podczas II wojny światowej działał dla dobra ojczyzny.
W opisie swojej pracy piszą: „Od zawsze interesujemy się historią naszego regionu. Lubimy poznawać naszą kulturę, lokalnych bohaterów, odkrywać nowe rzeczy w miejscach, w których wydawałoby się, że wiemy o nich wszystko. Tymczasem wiele tajemnic wciąż pozostaje nieodkrytych lub jest znanych tylko wąskiej grupie ludzi. Dlatego właśnie wykonaliśmy ten projekt – chcemy, by tacy wybitni ludzie, jak poseł Jan Madejczyk, zapadli w świadomość mieszkańców ziemi jasielskiej. Zanim jeszcze rozpoczęliśmy realizację zadania rekrutacyjnego, zainteresowaliśmy naszym projektem naszą nauczycielkę historii, działaczkę Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, panią Ewę Pietraszek. Została ona naszym opiekunem grupy i pomogła nam w realizacji zadania rekrutacyjnego, m. in. nawiązując kontakt z lokalnymi działaczami społecznymi, od których w trakcie realizacji zadania uzyskaliśmy wiele użytecznych informacji.”
W rezultacie powstał film, którego bohaterem jest Jan Madejczyk. Zapraszamy do oglądnięcia. Aby obejrzeć film – kliknij tutaj: https://youtu.be/OyiNrydBDRw
Fot. J. Madejczyk, kadr z filmu.
Propagują postać Bohatera spod Monte Cassino
Jesteśmy uczennicami Szkoły Podstawowej nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi im. Ignacego Łukasiewicza w Jaśle, harcerkami 139. DH. „Lisy” i członkiniami Koła Historyczno-Regionalnego. Uczestniczymy w projekcie patriotycznym polegającym na propagowaniu i upowszechnianiu wybranej postaci parlamentarzysty II RP, który chlubnie zapisał się też w czasie II wojny światowej. M.in. z powodu, że w maju jedna z nas – G. Schmidt, wyjeżdża na uroczystości rocznicowe z delegacją harcerzy polskich do Włoch, na miejsce bitwy pod Monte Cassino, wybrałyśmy posła, który w niej poległ. Oto krótki biogram naszego bohatera. Pragniemy się nim podzielić z innymi osobami.
Senator Władysław Kamiński – fot. z arch. rodziny
Władysław Kamiński ps. „Śliwa” urodził się 17 III 1897 r. w Siedlcach. W 1915 r. ukończył tam gimnazjum. Działał w konspiracyjnym Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość”, w harcerstwie i POW. W 1915 r. zaciągnął się do Legionów Polskich i do 1917 r. służył w 5. pułku piechoty, m.in. walczył pod Kostiuchnówką. W XI 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu Niemców i zgłosił się do 22. pułku piechoty Ziemi Siedleckiej. W 1919 r. został awansowany do kapitana i przeszedł do rezerwy. W 1924 r. ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
W latach 20. pracował na kilku polach na terenie województwa wileńskiego. W wyborach parlamentarnych w 1928 r. został wybrany posłem na Sejm II kadencji (1928–30) z listy BBWR. W wyborach w 1930 r. został ponownie wybrany posłem na Sejm RP III kadencji (1930–35). Pracował w komisjach: budżetowej, prawniczej i reform rolnych. Ponownie został posłem w 1935 r. i pracował w komisjach: budżetowej (zastępca przewodniczącego), regulaminowej i prawniczej. W wyborach w 1938 r. został wybrany senatorem z województwa wileńskiego.
W 1939 r. walczył w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu zorganizował konspiracyjny Komitet Walki o Wyzwolenie, włączony do SZP, którego został członkiem. Od XII 1939 r. pełnił funkcję szefa Biura Informacji i Propagandy SZP-Komendy Okręgu Wilno ZWZ i jednocześnie od 1940 r. redaktorem czasopisma „Polska w Walce”. Został aresztowany przez NKWD 11 IV 1941 r. Więziono go w Wilnie, później w Moskwie, m.in. na Łubiance i Butyrkach. 29 lipca 1941 r. został skazany na karę śmierci przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR, którą później zamieniono na 10 lat „obozu poprawczego”. Został stamtąd zwolniony 13 VIII 1941 r. Objął dowództwo 3. batalionu 13. pułku piechoty „Rysiów” 5. Wileńskiej Dywizji Piechoty Armii Polskiej w ZSRR.
Fot. W. Kamiński – zdjęcie z legitymacji w mundurze II Korpusu Polskiego
Fot. Klasztor na Monte Cassino
Fot. Polacy w ataku na Monte Cassino
Fot. Polska flaga na Monte Cassino
Od X 1942 r. walczył w Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie i w 2. Korpusie Polskim do III 1943 r. jako dowódca 15. Wileńskiego Batalionu Strzelców. W kampanii włoskiej walczył jako dowódca 13. Wileńskiego Batalionu Strzelców 5. Wileńskiej Brygady Piechoty w 5. Kresowej Dywizji Piechoty. W 1944 r. został awansowany na podpułkownika. Poległ w bitwie o Monte Cassino, prowadząc atak swojego batalionu na wzgórze San Angelo 17 V 1944 r. Został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino.
Fot. Grób W. Kamińskiego na cmentarzu Monte Cassino
Osierocił żonę Sabinę i dwójkę dzieci – Zdzisława i Alinę. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Decyzją ministra obrony narodowej 11 IX 2015 r. pośmiertnie awansowano go na stopień pułkownika WP.
W ramach projektu przygotowałyśmy słuchowisko w dwóch aktach poświęcone naszemu parlamentarzyście pod tytułem „Parlamentarzysta. Zesłaniec. Bohater spod Monte Cassino”. Można je wysłuchać tutaj: https://soundcloud.com/user-63021611/sluchowisko-w-projekcie-sdim-schmidt-gorczyca-sp-12-w-jasle/s-kv3oi
Gabriela Schmidt i Wiktoria Gorczyca
