Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego

W ubiegłym roku  Sejm RP uchwalił ustawę  o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz.U.2016 poz. 744), której przepisy mają na celu wyeliminowanie z przestrzeni publicznej nazw upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny albo ten ustrój propagujące. W związku z tym podjęłyśmy włączyć się do projektu pod tytułem „Przestrzeń publiczna jako miejsce wolne od symboli propagujących systemy totalitarne. Lokalni bohaterowie w przestrzeni publicznej”.
Analizując nazwy jasielskich ulic znalazłyśmy jeszcze kilka takich nazw nawiązujących do minionego systemu socjalistycznego – komunistycznego. Jedna z nich nosi imię Jana Tkaczowi, który pochodził z Boguchwały koło Rzeszowa. Był lewicowym działaczem chłopskim w ramach Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej Samopomoc i komunistycznym  jako członek Komunistycznej Partii Polski. Ze względu radykalną i lewicową działalność w 1924 r. w stopniu kapitana został usunięty z Wojska Polskiego za agitację polityczną. Prowadził ją później w cywilu na terenie kilku powiatów na Podkarpaciu. Trafił za to do więzienia na prawie trzy lata. Później, jako ochotnik, wyjechał do Hiszpanii i walczył tam z innymi komunistami w wojnie domowej. W trakcie jednej z bitew zginął w 1938 r.
Naszym zdaniem, o ile ustawa rzeczywiście stwarza podstawy do zmiany nazwy tej ulicy, to może warto rozważyć nową nazwę odwołującą się do pamięci o bohaterze lokalnym, związanym z naszym miastem. Jeżeli do takiej zmiany nie dojdzie, to może należy się zastanowić nad inną formą upamiętnienia osoby, którą chcemy rozpropagować, na przykład nazywając jego imieniem i nazwiskiem miejscowy skwer lub jakąś nową ulicę w Jaśle.
Taką postacią godną upamiętnienia jest  generał Tadeusz Klimecki. Urodził się w 1895 r. w Tarnowie i był znanym wychowankiem gimnazjum w Jaśle, gdzie uczył się i zdał maturę    w 1914 r. W latach I wojny światowej służył w armii austriackiej. Po ukończeniu oficerskiej szkoły piechoty dowodził kompanią na froncie włoskim. Od listopada 1918 r. współorganizował pułk piechoty w Tarnowie z którym jako porucznik, a później jako kapitan walczył w wojnie 1919-1920 na froncie wschodnim. Po zwycięskiej wojnie z bolszewikami wrócił do Tarnowa.  Już jako major ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie i został szefem sztabu dywizji piechoty w Tarnopolu. W latach 30. był wykładowcą taktyki ogólnej   w Wyższej Szkole Wojennej, zastępcą dowódcy pułku w Skierniewicach, dowódcą 5. pułku strzelców podhalańskich w Przemyślu. Już jako pułkownik w 1939 r. współpracował z Oddziałem III Operacyjnym Sztabu Głównego w zakresie zadań specjalnych.
W kampanii wrześniowej był w Sztabie Naczelnego Wodza i w Oddziale III. Po jej zakończeniu przedostał się do Paryża, gdzie został szefem Oddziału III Sztabu Naczelnego Wodza i pracował nad wyszkoleniem i organizacją we Francji Armii Polskiej. W 1940 r. został Szefem Sztabu Naczelnego Wodza, a w 1941 r. generałem brygady. Odbudowywał Wojsko Polskie w Wielkiej Brytanii po klęsce francuskiej. Towarzysząc Premierowi Rządu na Uchodźstwie i Naczelnemu Wodzowi gen. Sikorskiemu w jego podróży inspekcyjnej na Bliski Wschód, zginął w drodze powrotnej w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 3 lipca 1943 r. razem z innym uczniem jasielskiego gimnazjum – pułkownikiem Andrzejem Mareckim. Pochowany został na cmentarzu lotników polskich w Newark pod Lincoln w Anglii. W 2010 r. po ekshumacji spoczął w Kwaterze Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach. Jaślanie dwójce ofiar tragedii gibraltarskiej – swoim rodakom i absolwentom gimnazjum ufundowali tablice pamiątkowe     w kościele franciszkańskim.
Co Państwo sądzą na temat tej ustawy, na temat proponowanych zmian oraz kandydatury gen. Klimeckiego na upamiętnienie w naszym środowisku?
Na zdjęciu generał T. Klimecki(z lewej) i gen. Wł. Anders.
Kinga Czerwińska i Dominika Oleszkowicz
 
 

W czwartek 9 marca 2017 r. odszedł do wieczności zasłużony dla miasta i regionu animator kultury i społecznik śp. Bogusław Mastej. Był znakomitym pedagogiem, artystą, mistrzem słowa pisanego i mówionego, kochał teatr, muzykę i swoją „małą ojczyznę”, jej legendy i dzieje. Urodził się 11 marca 1930 r. w Krakowie. Podczas okupacji ukończył w Niegłowicach szkołę powszechną, a później w tajnym nauczaniu pierwszą klasę gimnazjalną. Po II wojnie światowej kontynuował naukę w jasielskim gimnazjum i liceum, gdzie w 1949 r. zdał maturę.  Następnie rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które przerwał w związku ze śmiercią ojca. Od tego czasu pracował w zawodzie nauczycielskim.
Na zdjęciu obok ś.p. Bogusław Mastej (fot. Tomasz Kasprzyk)
Jako młody człowiek zaangażował się w amatorski ruch teatralny w Niegłowicach, a później  w Jaśle. Prowadził kilka teatrów amatorskich i sam grał na scenie jako aktor. W latach 1944 – 1952 pełnił funkcję organisty w kaplicy w Niegłowicach. Później pogłębił swoje wykształcenie muzyczne, dzięki czemu prowadził w ramach dodatkowych zajęć w ogniskach muzycznych klasę fortepianu i akordeonu. Od 1950 r. uczestniczył w wielu seminariach, kursach i szkoleniach teatralnych, uzyskując w czasie weryfikacji w 1968 r. kategorię  pierwszą instruktora teatralnego. W 1972 r. ukończył czteroletnie wyższe studia teatralne w Warszawie, a w 1980 r. uzyskał eksternistycznie na UJ stopień magistra pedagogiki w dziedzinie kulturalno – oświatowej.
W latach 1958 – 1965 pełnił również funkcję metodyka szkolnych zajęć pozalekcyjnych – głównie w dziedzinie teatru, muzyki i choreografii. W SP nr 7 w Jaśle, gdzie pracował jako nauczyciel, założył w 1957 r. Młodzieżowy Zespół Teatralny „Arlekin”, na bazie którego  opracował własny system metodyczny prowadzenia teatrów szkolnych i młodzieżowych. Dzięki udziałowi zespołu „Arlekin” w młodzieżowym ruchu teatralnym, jasielska SP nr 7 otrzymała w 1984 r. imię aktora Stefana Jaracza i sztandar z symboliczną maską teatralną.
Był autorem metodyki dla teatrów szkolnych pt. „Na szkolnej scenie”, publikowanej w miesięczniku „Inspiracje”, oraz kilkudziesięciu sztuk teatralnych, głównie dla sceny młodzieżowej i dziecięcej, m.in. cyklu sztuk historycznych dla młodzieży: „Ballada Słowana”, „Sześć groszy krakowskich”, „Ogrodniczek królowej Bony” i „Czerwie dla knezia Bolka”. W latach 70. rozpoczął działalność publicystyczną. Zamieszczał felietony w „Inspiracjach”, „Wspólnocie”, „Obiektywie Jasielskim”, „Ziemi Jasielskiej” i „Podkarpaciu”. Prowadził też zespół misteryjny przy jasielskim klasztorze franciszkańskim, oraz Teatr Nauczycielski w Jaśle, który zdobył sobie duże uznanie m.in. takimi spektaklami jak „Grażyna” Mickiewicza, „Świętoszek” Moliera czy „Damy i huzary” Fredry. Był twórcą, duszą, reżyserem i aktorem Teatru Nauczycielskiego. Oprócz wielu pasji, największą spośród nich był zawsze teatr. Występował łącznie w blisko pięćdziesięciu rolach scenicznych i estradowych. Uczestniczył w tworzeniu i prezentacji około 80 pozycji teatralnych i estradowych na terenie Jasła i okolic.
Na emeryturę przeszedł w 1984 r. – ale nadal był aktywny. Przez prawie siedem dziesiątków lat prowadził działalność społeczną i kulturalną.  W I kadencji nowej Rady Miejskiej w Jaśle był radnym i pracował w komisji do spraw kultury i oświaty.
Przez kilka dziesięcioleci działał w zarządzie Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, głównie w dziedzinie publicystyki, metodyki teatralnej oraz współpracy ze szkołami. Przez dwie kadencje pełnił funkcję zastępcy prezesa SMJiRJ, a ostatnio pracował w Komisji Rewizyjnej. Był członkiem zespołów redakcyjnych „Rocznika Jasielskiego”  i „Regionu Jasielskiego” oraz autorem publikacji wydanych przez Stowarzyszenie, m.in. „Po kolędzie”, „Legendy na szkolnej scenie”, „Ballada o rycerzu Zyndramie”.  Na wniosek SMJiRJ i władz samorządowych za działalność na niwie kultury otrzymał  nagrodę Zarządu Województwa Podkarpackiego, Nagrodę Miasta Jasła oraz został uhonorowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
Śp. Pan Bogusław imponował nam nie tylko rozległą wiedzą, ale i przymiotami osobistymi. Promieniał optymizmem, radością życia i wyjątkowym poczuciem humoru. Dla ludzi kultury i dla regionalistów był Mistrzem i Nauczycielem. Nigdy nie był nijaki – zawsze w tym co mówił i czynił, był autentyczny, nieprzeciętny. Mówił i pisał z wielką swadą, potrafił skupiać wokół siebie ludzi w różnym wieku. Z ramienia SMJiRJ często spotykał się z dziećmi i z młodzieżą. Zawsze te wizyty u najmłodszych bardzo sobie cenił.
Dziękując Bogu za Jego życie, obcowanie z nami, za Jego dorobek i pracę, pożegnamy Go w sobotę 11 marca 2017 r. w Sanktuarium Antoniańskim w Jaśle u Ojców Franciszkanów w trakcie Mszy Świętej pogrzebowej o godzinie 14.00. Później odprowadzimy Go w ostatnią drogę na Stary Cmentarz w Jaśle. Niech Dobry Bóg da Mu wieczny spoczynek. Jego śmierć jest dla nas wielką stratą.
Żegnaj Drogi Kolego! Na szczęście nie wszystek odchodzisz, pozostanie Twoje dzieło i pamięć o Twojej Osobie. Z Rodziną śp. Pana Bogusława łączymy się w bólu i modlitwie.
Za Zarząd SMJiRJ – Wiesław Hap
 
 

W ramach obchodów IX Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Podkarpaciu nasi przedstawiciele uczestniczyli w uroczystości na kirkucie w Jaśle. Miała ona miejsce w dniu 25 stycznia, a wieniec i znicze przed pomnikiem pamięci złożyli m.in. Burmistrz Miasta Jasła, Zastępca Burmistrza, Przewodniczący Rady Miasta, Członek Zarządu Powiatu, Dziekan Jasielski oraz prezes Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego Wiesław Hap. Naszemu prezesowi towarzyszyły – wiceprezes Felicja Jałosińska  i członek Zarządu Ewa Pietraszek.

W godzinach popołudniowych grupa członków SMJiRJ wzięła też udział w wernisażu wystawy Społeczność żydowska w Jaśle” w Muzeum Regionalnym Celem tej wystawy jest przypomnienie mieszkańcom Jasła społeczności żydowskiej, która zamieszkiwała w naszym mieście przed drugą wojną światową i miała duży wpływ na jego  życie gospodarcze i kulturalne. Kres tej koegzystencji położyła wojna i eksterminacyjna polityka okupacyjnych władz niemieckich. Ludność żydowska została wymordowana w masowych egzekucjach lub wywieziona do obozów koncentracyjnych. Wraz ze zniszczeniem miasta przepadł również dorobek materialny tej społeczności. Na wystawie zaprezentowane zostały fotografie i dokumenty ukazujące społeczność żydowską w Jaśle i jej zagładę.
W trakcie wernisażu prezes Stowarzyszenia Wiesław Hap przekazał na ręce dyrektora placówki Alfreda Sepioła opracowany przez siebie album z wykonanymi fotografiami z Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie, jako pokłosie jego udziału w międzynarodowym szkoleniu dla nauczycieli we wrześniu 2016 r. Przygotował również opis zdjęć oraz dołączył materiały m.in. dotyczące Żydów jasielskich.
/ps/