SMJiRJ współorganizowało premierę dwóch filmów o Jaśle

W poniedziałek 29 kwietnia 2019 r. w Jasielskim Domu Kultury o godz. 12.00 i 18.00 odbyła się projekcja dwóch filmów poświęconych dziejom Jasła. Organizatorami tego przedsięwzięcia kulturalnego byli: Miasto Jasło, Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Szkoła Podstawowa nr 12 w Jaśle i Jasielski Dom Kultury. Patronat nad nim objęli: Burmistrz Miasta Jasła i Przewodniczący Rady Miejskiej Jasła.
(fot. Marcin Dziedzic Jaslo4u)
Pierwszy z filmów – czternastominutowy „Historyczny spacer po Jaśle” śladami bohaterów walczących o niepodległość Polski, miejsc pamięci, tablic, pomników i obelisków na terenie miasta. Film ten został wyróżniony w Ogólnopolskim Konkursie Historycznym „Nieznani bohaterowie, nieznane wydarzenia – losy żołnierza i dzieje oręża polskiego w latach 1887-1922”. Drugi, półgodzinny film to „Perła Podkarpacia w archiwalnych fotografiach na tle muzyki z epoki. Jasło w okresie autonomii galicyjskiej i II RP”. Powstał on na bazie projektu badawczego w Jasielskiej Lidze Naukowej z „Lotosem”, który w 2018 r. otrzymał nagrodę główną. Jest to opowieść historyczna o historii Jasła ze szczególnym uwzględnieniem czasów zawartych w tytule, wzbogacona obrazami w kolorze sepii i cicho sączącą się muzyką.
W obydwu filmach ich młodzi autorzy pod opieką Wiesława Hapa wykorzystali teksty historyczne jego autorstwa oraz skorzystali z mnóstwa źródeł: starych fotografii i pocztówek, dokumentów, portretów, m.in. z archiwów i zbiorów, w tym lokalnych, m.in. Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Muzeum Regionalnego w Jaśle, Jerzego Rucińskiego, Felicji Jałosińskiej, Zdzisława Świstaka  i Wiesława Hapa. Całość wzbogacili fragmentami melodii z przełomu XIX i XX w. oraz z okresu międzywojennego. Ich szczegółowy wykaz zamieścili w napisach końcowych filmów.
Pierwszy seans został obejrzany przez uczniów jasielskich szkół, którzy wypełnili całą salę widowiskową JDK. Drugi, popołudniowy, otwarty dla mieszkańców Jasła, cieszył się również dużą frekwencją, około dwustu osób. Całość wydarzenia prowadził jego pomysłodawca, Wiesław Hap – historyk i regionalista, prezes Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. Przed pierwszą projekcją głos zabrała Elwira Musiałowicz-Czech, zastępca burmistrza Miasta Jasła. Pogratulowała młodym autorom i ich opiekunowi oraz podkreśliła, że pomysł jednego z filmów był pokłosiem ostatniej edycji „Jasielskiej Naukowej Ligi z Lotosem”, w którym zwyciężył trzyosobowy zespół autorek, który później, już w fazie kręcenia filmu uzupełnił ich kolega. 
Na zdjęciu Wiesław Hap, prezes SMJiRJ (fot. Marcin Dziedzic Jaslo4u)
W drugiej części popołudniowej spotkania, w imieniu władz samorządowych słowa uznania całej piątce sprawców tego filmowego projektu złożył Henryk Rak – przewodniczący Rady Miejskiej Jasła. Zwrócił uwagę na aspekt patriotyczny działań jakie od lat prowadzi z młodzieżą Wiesław Hap. Ten ostatni zaś powiedział: „Dla Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, organizacji działającej w Jaśle od ponad 50 lat, współpraca ze szkołami i młodzieżą jest od lat bardzo ważna. To dla młodych ludzi stowarzyszenie organizuje m.in. Turnieje Wiedzy o Jaśle i Konkursy Fotograficzne „Jasło – Moje Miasto”. To we współpracy ze Stowarzyszeniem działają w niektórych szkołach Młodzieżowe Koła Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. I to właśnie czwórka uczniów z takiego koła przygotowała te dwa filmy. Przez kilka lat miałem przyjemność współpracować z nimi jako ich nauczyciel i prowadzący szkolne koło historyczno – regionalne w SP nr 12 i w Gimnazjum nr 2 w Jaśle. Dziś są oni uczniami pierwszych klas jasielskich szkół ponadgimnazjalnych: Natalia Więcek – I LO, Adriana Soczek – II LO, Katarzyna Kozłowska – ZS nr 4 – „Ekonomika” i Dawid Skocz – Zespołu Szkół Technicznych”.

Stoją od prawej W. Hap, A.Soczek, K. Kozłowska, N. Więcek, D. Skocz (fot. Piotr Juryś)

Młodzi regionaliści również podzielili się kilkoma zdaniami. Katarzyna Kozłowska powiedziała: „Udział w przygotowaniu filmu o Jaśle dało mi wiele satysfakcji. Przy okazji lepiej poznałam historię Jasła i ludzi, którzy stąd pochodzili a później odegrali ważną rolę w polskiej historii, nauce i kulturze. Przy okazji poznałam wiele starych zdjęć dawnego Jasła”. Dawid Skocz uzupełnił: „Te dwa filmy to tylko malutki wycinek, tego co robiliśmy w ramach dodatkowych zajęć z historii. Były to także liczne prezentacje multimedialne i albumy na temat Jasła i wybitnych jaślan. Udział w tych zajęciach dał mi dużo”. Z kolei Natalia Więcek zwróciła uwagę, że: „Te dwa filmy w jakiś sposób zamknęły naszą naukę w poprzedniej szkole i działalność w kole historyczno-regionalnym. Mieliśmy sukcesy w konkursach z dziejów regionu na szczeblach; ogólnopolskim, wojewódzkim i lokalnym. M.in. także w corocznych Turniejach Wiedzy o Jaśle. Były to fajne chwile wspólnej nauki i zabawy, zdobywania wiedzy i spotykania ciekawych ludzi”. Na koniec Adriana Soczek dodała: „Cieszę się, że wzięłam udział w tych dwóch projektach filmowych o historii mojego miasta. Nie zapomnę także udziału w innych działaniach i konkursach w jakich brałam udział jako członkini koła historyczno-regionalnego w Gimnazjum nr 2. Na zawsze pozostanie mi np. w pamięci scena, gdy w Warszawie odbierałam nagrodę w ogólnopolskim konkursie historycznym w obecności córki rotmistrza Pileckiego”.

(fot. Marcin Dziedzic Jaslo4u)

Partnerów tego przedsięwzięcia kulturalnego reprezentowali – Aleksandra Zajdel-Kijowska – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi w Jaśle i Janusz Szewczyk – dyrektor Jasielskiego Domu Kultury.
 Organizatorzy serdecznie dziękują widzom obecnym na seansach za bardzo ciepłe i życzliwe przyjęcie przedstawionych filmów.
SMJiRJ

Niech Wielkanoc przyniesie Wam radość i pokój!

Wszystkim Mieszkańcom Jasła i Powiatu Jasielskiego, Członkom Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, naszym Przyjaciołom, Sympatykom i Darczyńcom w tym szczególnym czasie Świąt Wielkanocnych życzę dużo spokoju, odpoczynku i przyjemnie spędzonego czasu w gronie najbliższych. Niech Wielkanoc przyniesie Wam wszystkim same dobre i ciepłe chwile. Życzę aby Święta Wielkanocne przyniosły radość, pokój oraz wzajemną życzliwość. By stały się źródłem wzmacniania ducha. Niech Chrystus Zmartwychwstały zsyła na Was łaski i wnosi szczęście do Waszego rodzinnego życia.
W imieniu Zarządu SMJiRJ prezes Wiesław Hap

Walne zebranie sprawozdawcze SMJiRJ

16 marca w JDK odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawcze Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego ze 2018 r.
Przewodniczył mu Józef Laskowski, a uczestniczyły w nim – Elwira Musiałowicz-Czech – zastępca burmistrza Miasta Jasła oraz Patrycja Bimkiewicz – kierownik Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki UM w Jaśle.
Sprawozdanie z działalności zarządu przedstawił prezes Wiesław Hap, finansowe – wiceprezes Felicja Jałosińska, a Komisji Rewizyjnej – jej przewodnicząca Barbara Żegleń.  W minionym roku stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości SMJiRJ podjęło wiele działań. M.in. wydało IX tom „Rocznika Jasielskiego”, książkę „Jasielska droga do niepodległej Polski 1768-1922”, albumy: „Jasło dawne, zniszczone, odbudowane, współczesne” oraz „Ruiny Jasła 1944-1945” i „Kalendarz Jasielski 2019”. Zorganizowało m.in.: konferencję regionalistyczno-patriotyczną dla przedszkolaków, uczniów i nauczycieli jasielskich przedszkoli i szkół, VI Jasielski Marsz Wolności ku czci uczestników i ofiar akcji „Pensjonat”, kolejny Turniej Wiedzy o Jaśle i Konkurs Fotograficzny „Jasło-Moje Miasto”, plenerowe widowisko historyczne „Listopad 1918 r. w Jaśle”, konkurs plastyczny dla przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych „Jaślanie w drodze do niepodległości”.
SMJiRJ było też inicjatorem wmurowania na budynku jasielskiej Sokolni tablicy pamiątkowej poświęconej jaślanom walczącym o niepodległość Ojczyzny. Na ten rok jasielscy społecznicy i regionaliści nakreślili sobie równie ambitne cele.
Fot. J. Nawrocki i R. Michałowski.
/dr/

Uczyć i pracować dla Ojczyzny – Historia Jana Madejczyka

Uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Jaśle Aleksander Hycnar i Hubert Zając podjęli się opracowania  projektu  na Sejm Dzieci i Młodzieży. Ich zadaniem było w sposób trwały ukazać losy i działalność posła, który co najmniej raz sprawował mandat poselski w latach 1918-1939 i który podczas II wojny światowej działał dla dobra ojczyzny.
W opisie swojej pracy piszą: „Od zawsze interesujemy się historią naszego regionu. Lubimy poznawać naszą kulturę, lokalnych bohaterów, odkrywać nowe rzeczy w miejscach, w których wydawałoby się, że wiemy o nich wszystko. Tymczasem wiele tajemnic wciąż pozostaje nieodkrytych lub jest znanych tylko wąskiej grupie ludzi. Dlatego właśnie wykonaliśmy ten projekt – chcemy, by tacy wybitni ludzie, jak poseł Jan Madejczyk, zapadli w świadomość mieszkańców ziemi jasielskiej. Zanim jeszcze rozpoczęliśmy realizację zadania rekrutacyjnego, zainteresowaliśmy naszym projektem naszą nauczycielkę historii, działaczkę Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, panią Ewę Pietraszek. Została ona naszym opiekunem grupy i pomogła nam w realizacji zadania rekrutacyjnego, m. in. nawiązując kontakt z lokalnymi działaczami społecznymi, od których w trakcie realizacji zadania uzyskaliśmy wiele użytecznych informacji.”
W rezultacie powstał film, którego bohaterem jest Jan Madejczyk. Zapraszamy do oglądnięcia. Aby obejrzeć film – kliknij tutaj: https://youtu.be/OyiNrydBDRw

Fot. J. Madejczyk, kadr z filmu.

Propagują postać Bohatera spod Monte Cassino

Jesteśmy uczennicami Szkoły Podstawowej nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi im. Ignacego Łukasiewicza w Jaśle, harcerkami 139. DH. „Lisy” i członkiniami Koła Historyczno-Regionalnego. Uczestniczymy w projekcie patriotycznym polegającym na  propagowaniu i upowszechnianiu wybranej postaci parlamentarzysty II RP, który chlubnie zapisał się też w czasie II wojny światowej. M.in. z powodu, że w maju jedna z nas – G. Schmidt,  wyjeżdża na uroczystości rocznicowe z delegacją harcerzy polskich do Włoch, na miejsce bitwy pod Monte Cassino, wybrałyśmy posła, który w niej poległ. Oto krótki biogram naszego bohatera. Pragniemy się nim podzielić z innymi osobami.
Senator Władysław Kamiński – fot. z arch. rodziny
Władysław Kamiński ps. „Śliwa” urodził się 17 III 1897 r. w Siedlcach. W 1915 r. ukończył tam gimnazjum. Działał w konspiracyjnym Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość”, w harcerstwie i POW.  W 1915 r. zaciągnął się do Legionów Polskich i do 1917 r. służył w 5. pułku piechoty, m.in. walczył pod Kostiuchnówką. W XI 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu Niemców i zgłosił się do 22. pułku piechoty Ziemi Siedleckiej. W 1919 r. został awansowany do kapitana i przeszedł do rezerwy. W 1924 r. ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
W latach 20. pracował na kilku polach na terenie województwa wileńskiego.  W wyborach parlamentarnych w 1928 r. został wybrany posłem na Sejm II kadencji (1928–30) z listy BBWR. W wyborach w 1930 r. został ponownie wybrany posłem na Sejm RP III kadencji (1930–35). Pracował w komisjach: budżetowej, prawniczej  i reform rolnych. Ponownie został posłem w 1935 r. i pracował w komisjach: budżetowej (zastępca przewodniczącego), regulaminowej i prawniczej. W wyborach w 1938 r. został wybrany senatorem z województwa wileńskiego.
W 1939 r. walczył w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu zorganizował konspiracyjny Komitet Walki o Wyzwolenie, włączony do SZP, którego został członkiem. Od XII 1939 r. pełnił funkcję szefa Biura Informacji i Propagandy SZP-Komendy Okręgu Wilno ZWZ i jednocześnie od 1940 r. redaktorem czasopisma „Polska w Walce”. Został aresztowany przez NKWD 11 IV 1941 r. Więziono go w Wilnie, później w Moskwie, m.in. na Łubiance i Butyrkach. 29 lipca 1941 r. został skazany na karę śmierci przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR, którą później zamieniono na 10 lat „obozu poprawczego”. Został stamtąd zwolniony 13 VIII 1941 r. Objął dowództwo 3. batalionu 13. pułku piechoty „Rysiów” 5. Wileńskiej Dywizji Piechoty Armii Polskiej w ZSRR.
Fot. W. Kamiński – zdjęcie z legitymacji w mundurze II Korpusu Polskiego

Fot. Klasztor na Monte Cassino

Fot. Polacy w ataku na Monte Cassino

Fot. Polska flaga na Monte Cassino

Od X 1942 r. walczył w Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie i w 2. Korpusie Polskim do III 1943 r. jako dowódca 15. Wileńskiego Batalionu Strzelców. W kampanii włoskiej walczył jako dowódca 13. Wileńskiego Batalionu Strzelców 5. Wileńskiej Brygady Piechoty w 5. Kresowej Dywizji Piechoty. W 1944 r. został awansowany na podpułkownika. Poległ w bitwie o Monte Cassino, prowadząc atak swojego batalionu na wzgórze San Angelo 17 V 1944 r. Został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino. 
Fot. Grób W. Kamińskiego na cmentarzu Monte Cassino
 
Osierocił żonę Sabinę i dwójkę dzieci – Zdzisława i Alinę. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Decyzją ministra obrony narodowej 11 IX 2015 r.  pośmiertnie awansowano go na stopień pułkownika WP.
W ramach projektu przygotowałyśmy słuchowisko w dwóch aktach poświęcone naszemu parlamentarzyście pod tytułem „Parlamentarzysta. Zesłaniec. Bohater spod Monte Cassino”. Można je wysłuchać tutaj: https://soundcloud.com/user-63021611/sluchowisko-w-projekcie-sdim-schmidt-gorczyca-sp-12-w-jasle/s-kv3oi
Gabriela Schmidt i Wiktoria Gorczyca

Fot. Czerwone maki na Monte Cassino

Młodzi jaślanie realizują projekt patriotyczny

Jesteśmy młodymi regionalistami i członkami Młodzieżowego Koła Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. W ramach projektu edukacyjno-patriotycznego staramy się upowszechniać postać Polaka, który był parlamentarzystą w II RP, a później podczas II wojny światowej dalej działał dla dobra Ojczyzny. Przez całe życie związany był z terenami, które już dziś, niestety, nie należą do Polski, związany był bowiem z Kresami, z Lwowem. Naszym bohaterem jest prof. Kazimierz Bartel. Pragniemy propagować życie i działalność tego wielkiego Polaka.
fot. K. Bartel

Kazimierz Bartel urodził się 3 marca 1882 r. we Lwowie. W 1907 r. ukończył studia na Politechnice Lwowskiej. W 1909 r. uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. Studiował też matematykę i filozofię na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie i na Uniwersytecie w Monachium. Pracował na Politechnice Lwowskiej w Katedrze Geometrii Wykreślnej i w 1917 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W I wojnie światowej służył w armii austro-węgierskiej. W 1918 r. i w 1919 r. walczył o Lwów z Ukraińcami, w stopniu majora Wojska Polskiego. Po odbiciu  Lwowa został ministrem kolei. Po wojnie z bolszewikami otrzymał stopień  podpułkownika. W 1922 r. został wybrany do Sejmu i był posłem do 1929 r. Był członkiem PSL Wyzwolenie, a w 1925 r. współzałożycielem Klubu Pracy.   fot. Jedna z publikacji prof. K. Bartla.

Po przewrocie majowym 1926 r. został po raz pierwszy premierem. Później był nim jeszcze czterokrotnie. Jego rząd prowadził bardzo aktywną działalność, zbierając się w pewnych okresach codziennie. Był człowiekiem dialogu, spotykał się z przedstawicielami klubów parlamentarnych, łagodził spory i zarządzał państwem. Był liberałem w obozie sanacyjnym i rzecznikiem współpracy z parlamentem. Udało mu się stworzyć sprawny system działania rządu w powiązaniu z Sejmem i urzędnikami. Był pośrednikiem pomiędzy Piłsudskim a marszałkiem Sejmu. Po wycofaniu się z życia politycznego w 1930 r. powrócił do kariery naukowej na Politechnice Lwowskiej, jako rektor. W 1937 r. został senatorem RP i był nim do wybuchu wojny.

Fot. Prof. K. Bartel w karykaturze.

Fot. Prof. K. Bartel z żoną Marią w latach 20. XX w.

Fot. Legitymacja senatorska Profesora.

We wrześniu 1939 r., w czasie obrony Lwowa, stanął na czele Komitetu Obywatelskiego. Po zajęciu Lwowa przez Sowietów pozwolono mu na wykłady na politechnice. Premier Rządu RP na uchodźstwie gen. Sikorski, w czerwcu 1941 r., zgłosił Radzie Ministrów kandydaturę Bartla na stanowisko ambasadora RP w Moskwie. Minister spraw wewnętrznych stwierdził, że profesorowi należy zawdzięczać zachowanie polskiego charakteru Politechniki Lwowskiej w czasie okupacji bolszewickiej, znajduje się na miejscu i jest „politycznie lojalny”. Sikorskiemu nie udało się odnaleźć Bartla na terenie ZSRR.
Po zajęciu Lwowa przez Niemców został on aresztowany 2 lipca 1941 r. i przewieziony do więzienia Gestapo. 21 lipca został przeniesiony do więzienia przy ul. Łąckiego, gdzie traktowano go brutalnie, a pewnego dnia gestapowiec kazał mu czyścić buty Ukraińcowi z Hilfsgestapo, „by polski profesor i minister czyścił buty parobkowi ukraińskiemu od koni”. Profesor, załamany psychicznie, został rozstrzelany 25 lipca 1941 r. wieczorem lub nocą, już 26 lipca, na Piaskach Janowskich lub na tzw. Wulce.
Fot. Prof. K. Bartel na portrecie S. Batowskiego.
Nocą z 7 na 8 października 1943 r. Sonderkommando złożone z Żydów na rozkaz Niemców odkopało ze zbiorowej mogiły zwłoki zamordowanych polskich profesorów, celem zatarcia śladów przed zbliżającymi się wojskami sowieckimi. Wyciągano z ubrań dokumenty, i okazało się, że był tam prof. Bartel. 9 października 1943 r. ułożono zwłoki na stosie i podpalono. Członkowie Sonderkommando przesiali popiół i rozrzucili go po okolicznych polach.
W wyniku naszych rozmaitych działań projektowych przygotowaliśmy również króciutki film biograficzny „Kazimierz Bartel 1882-1941” jaki nagraliśmy na podstawie przygotowanego przez nas scenariusza, powstałego w konsultacji z fachowcem. W tym filmiku poświęconym naszemu parlamentarzyście, również sami wystąpiliśmy. Wykorzystaliśmy w nim różne źródła historyczne, w tym pisane i filmowe. Film można obejrzeć tutaj:  https://www.youtube.com/watch?v=wfz9mjN7NQY&feature=youtu.be  
Maciej Sroka i Kacper Skuba

Fot. Symboliczny grób prof. K. Bartla.

Fot. Plakat z wystawy IPN pt. „Kaźń Profesorów Lwowskich”.

Nasz Bohater i Przyjaciel odszedł na wieczną wartę…

27 marca 2019 r. zmarł w Krakowie płk Stanisław Dąbrowa-Kostka. Patriota, bohaterski uczestnik słynnej akcji uwolnienia więźniów z więzienia niemieckiego w Jaśle w sierpniu 1943 r., , Żołnierz Niezłomny, Honorowy Obywatel Miasta Jasła, Patron Jasielskiego Marszu Wolności, Przyjaciel jaślan,  lokalnego harcerstwa oraz Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego.
Mieszkał od wielu lat w Krakowie. Pochodził z Przemyśla, gdzie urodził się 11 października 1924 r. Do wybuchu II wojny światowej ukończył drugą klasę gimnazjalną. We wrześniu 1939 r. jako harcerz, w dumnie noszonym mundurze harcerskim, pełnił służbę łącznika Komendy Obrony Przeciwlotniczej na przemyskim Zasaniu. Następnie zorganizował samodzielną młodzieżową grupę konspiracyjną „Lipowica”, którą dowodził. Od 1940 r. kontynuował przerwaną wojną naukę w Szkole Handlowej, następnie w Klasie Administracji Handlowej oraz równolegle na kompletach polskiego tajnego nauczania na szczeblu szkoły średniej.
W latach walki o wolną Polskę  
Początkiem 1941 r., już pod pseudonimem „Dąbrowa”, został  zaprzysiężony do Związku Walki Zbrojnej. W czerwcu 1942 r. powierzono mu dowództwo plutonu stworzonego z ludzi z jego „Lipowicy”. Wówczas też, już po maturze, przeszedł na całkowicie konspiracyjny tryb życia. Z biegiem czasu pełnił szereg funkcji, m.in. dowódcy oddziału dyspozycyjnego w pionie wywiadu i kontrwywiadu Komendy Obwodu AK Przemyśl, szefa akcji „N”- dywersji psychologicznej wśród Niemców, oficera kolportażu i propagandy. W międzyczasie ukończył konspiracyjny kurs podchorążówki,  zwieńczony tytułem podchorążego i awansem na stopień kaprala. Latem 1943 r. po rozbiciu przemyskiej komendy obwodu AK przez gestapo, został   adiutantem szefa podkarpackiego ośrodka Kedywu – Kierownictwa Dywersji. Nocą z 5 na 6 sierpnia 1943 r. wziął udział w słynnej akcji rozbicia więzienia w Jaśle i uwolnienia ponad 180 więźniów. Końcem tego samego roku przeniesiony został na stanowisko adiutanta Kedywu Podokręgu Rzeszów AK.

W okresie akcji „Burza”, w sierpniu 1944 r., po zajęciu Rzeszowa przez Sowietów, został aresztowany przez służby Smiersza i NKWD. Udało mu się zbiec i zorganizował komórkę wyrabiającą fałszywe dokumenty dla żołnierzy rzeszowskiego Podokręgu AK. Już w stopniu podporucznika,  w grudniu 1944 r., zgłosił się u inspektora AK w Przemyślu i pod ps. „Dzierżyński” objął stanowisko oficera dywersji przemyskiej Komendy Obwodu AK.
Na portrecie wraz z żoną.
W 1945 r., jako porucznik, opierając się na strukturach AK działał w organizacjach: „Niepodległość” i Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj. W maju tego samego roku stworzył oddział partyzancki i dowodził nim do sierpnia na terenach byłych obwodów akowskich: Przemyśl, Sanok i Krosno. We wrześniu został w Krakowie szefem Wydziału Informacji i Bezpieczeństwa oraz dowódcą zbrojnego zespołu ochrony Rejonu Zrzeszenia „WiN” na województwo krakowskie.
W marcu 1946 r. wpadł w zasadzkę UB. Po śledztwie, które trwało trzy miesiące, trafił do więzienia. Sąd skazał go na siedem lat pozbawienia wolności. W sierpniu tego samego roku w kaplicy więziennej zawarł związek małżeński z Anną z d. Stahl.
W czasie wizyty jasielskich Lisów.
Wiosną 1947 r. na mocy amnestii zmniejszono mu wyrok o połowę. Przebywał w więzieniach krakowskich przy ul. Senackiej i Montelupich, w Rawiczu i Wronkach. We wrześniu 1949 r. wyszedł na wolność, ale nie meldował się – jak mu nakazano – w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego. W efekcie z żoną i z czwórką dzieci, musiał ciągle zmieniać miejsca zamieszkania i pracy. W 1950 r. odebrano mu stopień oficerski.
Miał problemy ze znalezieniem pracy, wszędzie ciągnął się za nim „wilczy bilet”, imał się różnych zajęć. Na przestrzeni dwóch dekad pracował m.in. jako księgowy w PGR, projektant, majster i kierownik w spółdzielni produkcji zabawek, urzędnik MHD, kierownik domów wypoczynkowych „Orbis”.  Dorabiał na utrzymanie rodziny jako plastyk i publicysta. W 1970 r. uzyskał uprawnienia emerytalne i rentę inwalidy wojennego. Nie nudził się, działał społecznie w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym, Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym, Komisji Historycznej ZBoWiD, Związku Inwalidów Wojennych, Stowarzyszeniu Żołnierzy Armii Krajowej.

Przed domem Pułkownika.

W 1989 r. został zweryfikowany w stopniu kapitana WP, później awansowano go na  majora, podpułkownika i pułkownika. W 1992 r. wyrok „Dąbrowy” z 1946 r. został unieważniony. Za przyznane przez sąd odszkodowanie założył Fundację Studium Okręgu Krakowskiego Armii Krajowej, bo misją jego  życia było dokumentowanie historii AK. Posiadał prywatne archiwum i przez całe życie pracował nad monografią Okręgu Krakowskiego AK. Zawsze konsekwentnie bronił dobrego imienia AK i jej żołnierzy, m.in. swojego przełożonego i dowódcy – Zenona Soboty „Korczaka”. Sporo pisał i publikował. Jest autorem i współautorem książek: „W okupowanym Krakowie”, „Hitlerowskie afisze śmierci”, „Dynamit”, „Akcja N”, „Przemyśl w oczach pisarzy” i  „Rozkaz: zdobyć więzienie” – na temat przygotowań, przebiegu i konsekwencji jasielskiej akcji „Pensjonat, „Przemyśl w oczach pisarzy”. W 2005 r. został laureatem nagrody Instytutu Pamięci Narodowej  „Kustosz Pamięci Narodowej”. 
Przez wiele lat występował na sesjach naukowych, popularnonaukowych, wygłaszał prelekcje i brał udział w historycznych spotkaniach z młodzieżą. Także i w Jaśle. Był tu m.in. w 1986 r. przy okazji uroczystości nadania jasielskiemu Hufcowi ZHP im. Rodziny Madejewskich i z właściwą sobie charyzmą opowiadał przedstawicielom środowiska harcerskiego o przebiegu odbicia więźniów w sierpniu 1943 r. i o roli jaką odegrała w niej rodzina Patronów. Nie zawiódł społeczności jasielskiej i był podczas odsłonięcia tablicy upamiętniającej akcję „Pensjonat” w  1989 r. Pułkownik zagościł wśród jaślan również w 2003 r., kiedy Rada Miejska Jasła przyznała uczestnikom akcji tytuły „Honorowego Obywatela Miasta Jasła”, on – jako wówczas jedyny żyjący – osobiście odebrał pamiątkowy akt nadania tytułu i medal, a w imieniu jego nieżyjących kolegów – ich rodziny. Od 2013 r. do 2018 r. przez sześć kolejnych edycji Jasielskiego Marszu Wolności organizowanego w rocznicę odbicia więźniów w Jaśle wspierał go, był jego Honorowym Patronem i kierował do jego uczestników okolicznościowe listy.
Jego postawa i czyny świadczyły o służbie Bogu i Ojczyźnie oraz o wielkiej miłości do Polski. Pułkownik cenił sobie regularne i częste kontakty z jaślanami, z władzami samorządowymi, a w sposób szczególny – z harcerzami z Jasła. Ten kawaler Orderu Virtuti Militari, Krzyża Walecznych, Orderu Polonia Restituta,  Krzyża Armii Krajowej i Krzyża Partyzanckiego i Honorowy Obywatel Miasta Jasła, zawsze podkreślał, że cząstka jego serca na zawsze pozostała w Jaśle. 
Z kluczem do jasielskiego więzienia.
Od trzydziestu lat utrzymywałem z Pułkownikiem bliski kontakt i współpracę, głównie na płaszczyźnie historycznej, społecznej i wychowania patriotycznego. Był konsultantem moich publikacji historycznych dotyczących AK, Kedywu na Podkarpaciu i akcji „Pensjonat”, współpracowaliśmy również  przy okazji przygotowywania przez Piotra Hudymę komiksu o akcji, a przez Telewizję Obiektyw  filmu „Akcja Pensjonat”. Ze szczerą wdzięcznością za pamięć odnosił się do naszego jasielskiego Marszu Wolności, któremu z radością patronował. Nigdy nie zapomnę wielogodzinnych rozmów, długich wspomnień Druha Stanisława – bo z racji przynależności do ZHP – tak sobie „druhowaliśmy” – jego rozważań na temat trudnej historii Polski, patriotyzmu, wiary, przyjaźni, rodziny, życia. Pamiątką naszych harcerskich spotkań jest m.in. film dokumentalny jaki nagraliśmy z Nim wraz z instruktorami ze 139. DH „Lisy”. Ogromnie żałuję, że po tegorocznym Jasielskim Marszu Wolności, jak zwykle nie zamelduję Mu osobiście: „Druhu Pułkowniku, zadanie wykonane!” – a On ze wzruszeniem, ale i z uśmiechem nie odpowie: „Dziękuję, Druhu Prezesie!” 
Pułkownik na zawsze pozostanie w mojej pamięci jako Człowiek o wielkiej inteligencji, wiedzy historycznej, mądrości życiowej, niesamowitej pamięci i dużym poczuciu humoru. Był Autorytetem, wzorem postaw obywatelskich i patriotycznych, sympatycznym, miłym, skromnym, dobrym, szlachetnym i niezwykle serdecznym Człowiekiem. Nigdy nie uważał się za bohatera. Kiedy rozmawialiśmy u Niego w domu lub przez telefon, po przywitaniu, zawsze najpierw padało z Jego ust pytanie –  „Co słychać w Moim Jaśle?”

Zdjęcie z ostatniego spotkania.

Panie Pułkowniku! Kochany Druhu Stanisławie!  Drogi Przyjacielu! Po zakończeniu Twojej wyboistej ziemskiej drogi i służby, odwołany przez Boga na wieczną wartę, spoczywaj w spokoju.   Cześć Jego Pamięci!   Najserdeczniejsze wyrazy współczucia dla Jego Rodziny.
Wiesław Hap
Dzień po śmierci Pułkownika „Dąbrowy” Prezes SMJiRJ po ustaleniach ze środowiskiem krakowskim i Urzędem Miasta w Jaśle przyłączył się do wspólnej inicjatywy uhonorowania Zmarłego. Wystosował mailowo pismo do Kancelarii Prezydenta RP zaczynające się słowami:
Szanowny Panie Prezydencie
W imieniu Zarządu Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego  zwracam się do Pana z prośbą o nadanie w trybie urzędowym z inicjatywy własnej Orderu Krzyża Niepodległości Klasy I zmarłemu 27 marca 2019 r. w Krakowie Pułkownikowi Stanisławowi Dąbrowie-Kostce.
Śp. Pułkownik Stanisław Dąbrowa-Kostka był przez wiele lat bardzo mocno związany ze środowiskiem naszego Miasta Jasła, władzami samorządowymi, Hufcem Związku Harcerstwa Polskiego w Jaśle oraz z naszym Stowarzyszeniem.
Ten wielki patriota był bohaterskim uczestnikiem słynnej akcji uwolnienia więźniów z więzienia niemieckiego w Jaśle w sierpniu 1943 r., Żołnierzem Niezłomnym, Honorowym Obywatelem Miasta Jasła, Patronem Jasielskiego Marszu Wolności, Przyjacielem jaślan i lokalnego harcerstwa. (…)

Żegnaj Doktorze …

Rankiem 8 marca 2019 r., w wieku 88 lat zmarł śp. Zdzisław Szymański. W pamięci jaślan zapisał się jako szanowany lekarz medycyny i radiolog oraz długoletni dyrektor jasielskiego szpitala.
Przyszedł na świat 5 lutego 1931 r. w Sławęcinie. Ukończył szkołę podstawową w Skołyszynie i Liceum Ogólnokształcące im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle. Po maturze, w latach 1951-1956, studiował na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie. Od 1957 r. pracował w jasielskiej służbie zdrowia przechodząc różne szczeble pracy zawodowej, m.in. lekarza wiejskiego ośrodka zdrowia, kierownika Przychodni, kierownika Powiatowego Wydziału Zdrowia po dyrektora Zespołu Opieki Zdrowotnej w Jaśle. Funkcję dyrektora jasielskiego ZOZ pełnił przez trzynaście lat. Był też prezesem miejscowego Polskiego Czerwonego Krzyża.
Za jego kadencji w lecznictwie podstawowym powstało wiele  wiejskich i gminnych ośrodków zdrowia, izb porodowych, przychodni lekarskich oraz aptek. W Jaśle i w Bieczu zmodernizowano również stare obiekty lecznictwa. Do głównego budynku szpitala jasielskiego dobudowano pawilon finansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, czego efektem było powstanie nowych oddziałów diagnostyki i apteki szpitalnej. Za jego dyrekcji szpital znacząco zwiększył też ilość łóżek, w tym dla noworodków.
W czasie blisko pięćdziesięcioletniej pracy lekarskiej śp. Zdzisław Szymański pełnił również inne funkcje społeczne i zawodowe. M.in. przez kilka dekad był bardzo aktywnym członkiem Stowarzyszenia Miłośników Jasła  i Regionu Jasielskiego, w którym na przestrzeni lat pełnił różne funkcje statutowe w zarządzie i do chwili śmierci był członkiem komisji rewizyjnej. Kolejne władze SMJiRJ ceniły Doktora za nieprzeciętną inteligencję, mądre i cenne rady oraz duże poczucie humoru.
Był człowiekiem skromnym, szlachetnym, prawym i uczciwym, angażującym się z oddaniem w swoją pracę i służbę lekarską oraz społeczną. Był niewielki wzrostem, ale posiadał wielkie, wrażliwe, serdeczne serce i ogromną energię do życia i działania. Przez całe dorosłe życie dbał również o pamięć o swoim bracie – bohaterskim żołnierzu AK – Tadeuszu Szymańskim ps. „Borys”.
Z głębokim żalem żegnamy prawdziwego humanistę i przyjaciela ludzi. Rodzinie Zmarłego składamy wyrazy szczerego współczucia i solidarności w bólu. Pogrzeb śp. Zdzisława Szymańskiego odbędzie się w poniedziałek 11 marca. W Sanktuarium Antoniańskim – kościele franciszkańskim w Jaśle o 11.30 zostanie odmówiony różaniec, a o 12.00 odprawiona zostanie Msza św. żałobna. Po niej nastąpi odprowadzenie Zmarłego na miejsce wiecznego spoczynku na Nowym Cmentarzu w Jaśle.
 
                                                                                               Wiesław Hap /SMJiRJ/
 

Finał najstarszego konkursu fotograficznego o Jaśle

W Młodzieżowym Domu Kultury w Jaśle odbyło się uroczyste podsumowanie organizowanego od 24 lat przez Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego wspólnie z MDK cyklicznego Konkursu Fotograficznego „Jasło – Moje Miasto”. Obecna, XXIV edycja, nosiła tytuł: „Jasielskie ślady walk o niepodległość”.
Jak co roku, patronat nad konkursem sprawował Burmistrz Miasta Jasła i trzeci rok z rzędu Prezes Polwax S.A. Jasło. Komisja w składzie: Andrzej Gawlewicz (przewodniczący) – architekt, wiceprezes SMJiRJ,  dr Wacław Mendys – sekcja fotograficzna SMJiRJ, Tomasz Kasprzyk – fotografik, członek zarządu SMJiRJ i Fotoklubu RP oraz Bogdan Samborski – artysta rzeźbiarz, członek SMJiRJ, uhonorowała za najciekawsze prace autorów z trzech grup wiekowych.
W kategorii „szkoły podstawowe” laureatami zostali:
I miejsce –  Antoni Moskal – SP nr 12 w Jaśle,
II miejsce – Mikołaj Kurowski – MDK Jasło – SP nr 1w Jaśle,
II miejsce – Filip Osika – MDK Jasło – SP nr 1 w Jaśle,
III miejsce – Lena Kraus – SP nr 12 w Jaśle.
Wyróżnienia otrzymali – Mikołaj Piątkowski – MDK Jasło – Michał Goleń – SP nr 12 w Jaśle, Daria Tęcza – MDK Jasło – SP nr 4 w Jaśle, Hubert Dziubanik – SP nr 12 w Jaśle, Kinga Moskal – SP nr 12 w Jaśle, Szymon Zagórski – MDK Jasło – SP Osiek Jasielski.
W kategorii „gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne”: przyznano następujące nagrody:
            – I miejsce – Iga Gałuszka – MDK Jasło – SP nr 2 w Jaśle – klasa gimnazjalna,
            – II miejsce – Natalia Starosz – V LO w Krośnie,
            – III miejsce – Jakub Frączek – MDK Jasło – SP nr 12 w Jaśle – klasa gimnazjalna,
            – wyróżnienie – Wiktor Sochacki – MDK Jasło – SP nr 2 w Jaśle – klasa gimnazjalna.
  W kategorii „osoby dorosłe” uhonorowano w kolejności:
            – I miejsce – Wiesław Telega,
            – II miejsce – Martyna Piórek,
            – III miejsce – Teresa Czyżowicz – Tęcza,
            – wyróżnienie – Beata Syrek.
Nagrody ufundowane przez Miasto Jasło oraz Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego wraz z okolicznościowymi dyplomami wręczyli laureatom: Ryszard PabianBurmistrz Miasta Jasła, Henryk Rak – Przewodniczący Rady Miejskiej Jasła, Wiesław Hap – prezes SMJiRJ, oraz przewodniczący jury – Andrzej Gawlewicz.
Prowadzący całe spotkanie prezes Stowarzyszenia przypomniał ideę konkursu i podziękował fotografom za ich wkład w dzieło uwieczniania obrazów, miejsc, wydarzeń i ludzi z historii i dnia dzisiejszego naszego miasta. Wiesław Hap przypomniał, że w nawiązaniu do stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, w 2018 r.  SMJiRJ podjęło wiele działań. M.in. ze wsparciem Miasta Jasła wydało kilka cennych publikacji:  dwa tomy „Rocznika Jasielskiego” z artykułami związanymi z zagadnieniem „Jasło i powiat w latach budzenia się Niepodległej Rzeczypospolitej”, dwa albumy – „Jasło dawne, zniszczone, odbudowane, współczesne” oraz „Ruiny Jasła” i okolicznościową książkę „Jasielska droga do niepodległej Polski 1768-1922”. Wraz z Zespołem Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle zorganizowało konferencję regionalistyczno-patriotyczną, związaną ze stuleciem odzyskania przez Polskę niepodległości. Podczas jasielskich uroczystości Święta Wojska Polskiego – z inicjatywy SMJiRJ – na budynku jasielskiej Sokolni odsłonięto tablicę poświęconą pamięci jaślan walczących o niepodległość Ojczyzny w latach 1914-1922. Jesienią, na płycie Rynku, przed budynkiem Starostwa, Stowarzyszenie wraz z Miastem zorganizowało plenerowe widowisko historyczne „Listopad 1918 r. w Jaśle”. Wtedy też wręczono nagrody autorom najlepszych prac w konkursie plastycznym SMJiRJ dla jasielskich przedszkolaków i uczniów miejskich szkół podstawowych „Jaślanie w drodze do niepodległości”. W minionym roku prezes Stowarzyszenia wygłosił też w różnych środowiskach jasielskich kilka wykładów i prelekcji na temat „Jaślanie w drodze do niepodległości”. Zwieńczeniem tych i innych działań roku jubileuszowego przez SMJiRJ jest ta edycja konkursu fotograficznego.
W dalszej części spotkania głos zabrali burmistrz Ryszard Pabian i przewodniczący Rady Miejskiej Jasła Henryk Rak. Włodarze miasta pogratulowali uczestnikom i laureatom konkursu oraz złożyli słowa uznania dla zarządu SMJiRJ za dotychczasową współpracę z władzami samorządu Miasta Jasła na polu kultury i ochrony dziedzictwa historycznego. Prezes Stowarzyszenia podziękował burmistrzowi i przewodniczącemu RMJ za dotychczasowe wsparcie i współpracę. Z kolei członkowie komisji konkursowej – Andrzej Gawlewicz, dr Wacław Mendys i Bogdan Samborski – podzielili się z uczestnikami konkursu opiniami na temat wykonanych prac oraz udzielili cennych fachowych rad na przyszłość.
  W części artystycznej wystąpiła solistka MDK Patrycja Burek – podopieczna Małgorzaty Czeluśniak. Po spotkaniu, jego uczestnicy zapoznali się z najlepszymi pracami konkursowymi, które zostały zaprezentowane na specjalnej wystawie przygotowanej jak co roku przez Dariusza Tęczę – instruktora fotografii w jasielskim MDK. Koordynatorką wszystkich działań organizacyjnych ze strony MDK była Justyna Maniak. W uroczystym podsumowaniu konkursu uczestniczyła Patrycja Bimkiewicz – inspektor ds. kultury w Urzędzie Miasta w Jaśle oraz rodzice i członkowie rodzin młodych laureatów.
/SM/